Trong nhận thức cũng như thực tiễn, một số hiện tượng của nền kinh tế thị trường ở Việt Nam còn được hiểu khác nhau và thậm chí chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, trong đó có khái niệm độc quyền.
Về bản chất, mô hình nền kinh tế thị trường xã hội ở Đức hay các nước Bắc Âu có nhiều điểm tương đồng với mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà chúng ta lựa chọn.
Chủ nghĩa đế quốc mới, một hình thức kiểm soát và chi phối các quốc gia khác thông qua con đường kinh tế vẫn tiếp tục là một đặc điểm của nền kinh tế chính trị quốc tế đương đại.
Người giàu ngày càng cho vay nhiều và lấy tiền thừa thãi chủ yếu dùng vào việc đầu cơ, còn các hộ tiêu dùng thì rơi vào vòng xoáy nợ nần. Khi không còn đủ số người tham dự, trò chơi ấy sẽ chấm dứt.
Marx và Engels thời kỳ cuối đời đã nghiên cứu các thay đổi mới của chủ nghĩa tư bản trên nhiều mặt và thu được rất nhiều thành quả đổi mới về lý luận, có tác dụng gợi ý rất sâu sắc cho chúng ta.
Khi được hỏi về sự hỗ trợ của Mỹ đối với nhà độc tài Anastasio Somoza ở Nicaragua, Tổng thống Mỹ Roosevelt được cho là đã trả lời: “Ông ta có thể là một thằng chó đẻ, nhưng là thằng chó đẻ của chúng ta”.
Thế giới của chúng ta sẽ trở thành một nơi ngày càng khó chịu. Nếu chúng ta không tìm được cách để bánh xe quay trở lại, ta sẽ phải đối mặt với sự sụp đổ toàn xã hội.
Nền dân chủ phương Tây đang rơi vào khủng hoảng và chính người dân ở nơi đây không tin xã hội của họ có một nền dân chủ lý tưởng, cần được xuất khẩu sang các nước “thiếu dân chủ”.
Tại Đại hội XII (1982), ĐCS Trung Quốc tuyên bố chủ trương xây dựng “chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc”. Đến Đại hội XIX (10/2017), họ đưa ra “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới”.
Ở phần lớn các xã hội, trong một chừng mực nào đó, một số cá nhân có thể có lợi thế hơn các cá nhân khác về một số mặt như kinh tế, quyền lực, hay pháp luật… Sự “khác biệt” này được gọi là phân hóa hay bất bình đẳng xã hội.