Văn học là tấm gương phản chiếu trung thành cuộc sống, là sản phẩm văn hoá tinh thần của thời đại. Văn học thời Lý – Trần cũng vậy, không ngoài quy luật trên.
Không phải sự vô tư buông lời nào cũng đạt được thành công, cũng như không thể đánh đồng sự vô tư ấy với “giả vờ”giản dị hay lười nhác trong sáng tạo để tạo ra những câu thơ vô hồn, mòn sáo…
Bắt đầu với giả thuyết về khả năng tự sản sinh cốt truyện trong nghiên cứu truyện kể dân gian, các nhà nhân loại học Anh thế kỷ 19 đã gắn tác phẩm văn học dân gian với hiện thực lịch sử xã hội của dân tộc mà nó phát sinh và truy tìm cội nguồn văn học từ bản chất tâm lý tộc người.
Là nhà văn nổi tiếng đến thế, nhưng Nguyễn Công Hoan chỉ coi viết văn như một nghề tay trái, vì năm 1926, ông tốt nghiệp cao đẳng sư phạm, làm nghề dạy học ở nhiều nơi…
Nếu xem xét hoạt động của Tự Lực Văn Đoàn từ tầm nhìn gần, không lý tưởng hóa, người ta sẽ thấy Tự Lực Văn Đoàn ra đời và hoạt động như một nhóm lợi ích.
Một vấn đề cần nhìn thẳng là văn học thời kỳ 1945-1975 đôi khi rơi vào sơ lược, công thức giáo điều trong xây dựng hình mẫu nhân vật người chiến sĩ.
Văn học viết về chiến tranh Việt Nam chính là nói về “Người Mỹ tìm ra chính bản thân mình”, đồng thời cũng là lời cảnh tỉnh “người Mỹ phải sống như thế nào và đừng để xảy ra một cuộc chiến tranh nào giống như ở Việt Nam nữa”.
Những vị thầy bói, thầy cúng xưa nay giỏi thì ít mà lừa bịp thì nhiều làm cho người dân khốn khó vì bói toán. Cho nên, ca dao đã phê phán, đả kích mạnh mẽ những thầy bói, thầy cúng lợi dụng để kiếm tiền và ngu dốt.