Qua quá trình phát triển của xã hội, đặc biệt là sự giao lưu và hội nhập văn hóa Việt – Chăm, các hình thức tín ngưỡng của người Việt ngày càng phong phú đa dạng.
Đậm chất kỳ bí, siêu nhiên, huyền ảo, tín ngưỡng bắt nguồn từ các thần thoại, truyền thuyết của văn học dân gian. Yếu tố thần kỳ trong thần thoại, truyền thuyết và truyện cổ tích thần kỳ là yếu tố bắt buộc phải có.
Qua thời gian, từ một thánh thú có biểu tượng rùa – rắn, Huyền Vũ trở thành một vị thần của tín ngưỡng Trung Hoa, rồi thành thần tiên trong Đạo giáo và thành thần của người Việt.
Chúng ta có xu hướng nghĩ rằng niềm tin tôn giáo là kết quả suy ngẫm của từng cá nhân đơn lẻ, nhưng chúng thực sự mang tính xã hội.
Không phải ngẫu nhiên mà ông cha ta đã chọn ngày mồng 10 tháng 3 Âm lịch để dâng hương lên bàn thờ Tổ. Theo quan niệm xưa, tháng 3 Âm lịch là tháng Thìn, còn số 10 là can Kỷ…
Là biểu hiện cao nhất của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã, đang và sẽ mãi là điểm tựa cho khối đại đoàn kết của dân tộc, vun bồi ý chí, năng lực nội sinh của con người Việt Nam.
Trong đời sống người Việt, đặc biệt là các dân tộc ở miền núi phía Bắc, tết Hàn Thực (mồng 3 tháng 3 âm lịch) là ngày lễ lớn. Vậy nguồn gốc, ý nghĩa của tết Hàn Thực, tiết Thanh Minh thế nào?
Trong tín ngưỡng sùng bái tự nhiên, Trời là một trong những vị thần có tầm ảnh hưởng sâu rộng, chi phối lớn nhất. Vua chúa các triều đại tổ chức nghi thức thờ phượng Trời ở tế Nam Giao, còn dân thường khấn vái Trời ở bàn thờ thông Thiên.
Người đi xem bói thường là người nhẹ dạ, cả tin, không có chính kiến, hoặc cuộc sống không có lối thoát cho riêng mình, vì thế họ lao vào những chuyện mơ hồ để cố bám víu cái gì đó mà nương tựa.
Cho rằng lúa có linh hồn (vía), nhiều dân tộc ở Việt Nam có tục thờ vía lúa, hình thành nên Tín ngưỡng thờ Lúa. Cùng với thờ vía lúa, người dân còn thờ cúng Thần Nông và các vị thần nông nghiệp.