Mối quan hệ giữa tôn giáo và chính trị diễn ra trên 4 hình thái. Tương ứng với bốn hình thái này là bốn khả năng xung đột tôn giáo – chính trị.
Albert Einstein đã nói tới một tôn giáo vũ trụ như tiên đề của khám phá khoa học: “Sự thể nghiệm tôn giáo vũ trụ là sự thể nghiệm cao cả nhất, mạnh mẽ nhất có thể nảy sinh từ một sự nghiên cứu sâu sắc”.
Người Việt Nam được cho là ít có tinh thần tôn giáo, các tôn giáo thường được tập trung ở mặt thờ cúng, còn mặt giáo lý, tinh thần lại ít được quan tâm.
Dù cho đạo đức tôn giáo bị hạn chế ở chỗ này hay chỗ kia đi nữa, cũng chẳng có gì đáng ngạc nhiên cho lắm, quan trọng nhất chính là chức năng “trái tim của thế giới không có trái tim” của nó.
Đi từ một vận may đến trạng thái thức tỉnh tâm linh hay tự do khỏi mọi ràng buộc, thái độ của các tôn giáo với hạnh phúc đã trải qua một bước tiến hóa về tâm thức.
Bất lực trong cuộc sống, khủng hoảng về tư tưởng, đồng thời các tôn giáo và đạo lý đương thời bị suy thoái đây là tiền đề và điều kiện thuận lợi cho sự ra đời của đạo Cao đài.
Trong những năm qua, ở nhiều quốc gia, khu vực trên thế giới đã xảy ra những cuộc xung đột, trong đó có một số cuộc xung đột liên quan đến dân tộc, tôn giáo hoặc xen lẫn cả dân tộc và tôn giáo.
Tôn giáo của tương lai sẽ là một tôn giáo toàn cầu, vượt lên trên mọi thần linh, giáo điều và thần học… Phật giáo sẽ đáp ứng được các điều kiện đó” – Albert Einstein.
Kinh Thánh và Kinh Koran sẽ tiếp tục ảnh hưởng sâu sắc tới các sự kiện của loài người, cả các sự kiện tốt lẫn các sự kiện xấu.
Thế lực chống phá do nước ngoài bảo trợ đã tuyên truyền các hình thức “tôn giáo” riêng ở vùng dân tộc thiểu số như “Tin lành Đề ga” Tây Nguyên, “Tin lành riêng của người Mông”, “Phật giáo riêng của người Khmer”.