Mối quan hệ giữa tôn giáo và chính trị diễn ra trên 4 hình thái. Tương ứng với bốn hình thái này là bốn khả năng xung đột tôn giáo – chính trị.
Tư tưởng triết học Phật giáo là tư tưởng triết học hướng nội, chú trọng đến chữ “tâm”, đến trực cảm tâm linh, đến trực giác. Đó là tư tưởng triết học hướng về con người với đời sống tâm linh.
Dù cho đạo đức tôn giáo bị hạn chế ở chỗ này hay chỗ kia đi nữa, cũng chẳng có gì đáng ngạc nhiên cho lắm, quan trọng nhất chính là chức năng “trái tim của thế giới không có trái tim” của nó.
“Tôn giáo của tương lai sẽ là một tôn giáo toàn cầu, vượt lên trên mọi thần linh, giáo điều và thần học… Phật giáo sẽ đáp ứng được các điều kiện đó” – Albert Einstein.
Tôn giáo dù đã trải qua nhiều cải cách, đã được các nhà văn hóa chiêm nghiệm, phát ngôn khác nhau, vẫn còn lại là tính nhân văn – nguồn cảm hứng vô tận cho nhiều văn nhân, nghệ sĩ tài ba.
Tôn giáo xuất hiện rất sớm trong lịch sử loài người và tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau, từ “tự làm” bởi các cá nhân tới chuyên biệt hóa với hệ thống các cá nhân thực hiện nhiệm vụ toàn thời gian.
Người Chăm là dân tộc duy nhất ở Việt Nam theo Hồi giáo. Hồi giáo thế giới có những luật lệ khắt khe nhưng khi du nhập vào cộng đồng người Chăm nó đã bị biến đổi rất nhiều.
Lợi dụng chính sách tự do tôn giáo ở Việt Nam, một số người đã đứng ra thành lập và tuyên truyền một số hình thức “đạo lạ” và cả “tà đạo” như: Long Hoa Di Lặc, Thanh Hải Vô thượng sư, Hà Mòn…