NHẬT KÝ HÀNH TRÌNH – Ernesto Che Guevara

27 – Cái rốn của nền văn minh xưa

Ngôn từ thích hợp nhất để mô tả thành phố Cuzco là “Gợi nhớ”. Các con đường ở đây đều bị đóng một lớp đất đen dày lên trông như những vũng bùn. Nhưng có hai hoặc ba Cuzco, hay nói đúng hơn là có hai hoặc ba cách nhắc đến thành phố. Khi Mẹ Ocllo đánh rơi miếng chêm bằng vàng xuống đất và nó nhanh chóng cắm sâu vào lòng đất, những người Inca đầu tiên biết rằng đây là nơi mà Đấng sáng tạo Viracocha của dân Inca đã chọn làm quê hương cho những người đã được thần lựa chọn, bỏ lại phía sau cuộc sống du mục để đến chinh phục miền đất hứa. Họ hăng hái đi tìm những chân trời mới, ngắm nhìn đế chế của họ phát triển, và mở rộng tầm nhìn khắp nơi, vượt xa khỏi những ngọn núi bao quanh. Những người du mục bắt đầu mở rộng Tahuantinsuyo, biến nó thành pháo đài của vùng lãnh thổ mà họ đã chinh phục – đó chính là lịch sử ra đời của Cuzco(1), lỗ rốn của thế giới. Và ở đây, pháo đài khổng lồ Sacsahuaman phát triển hùng mạnh như một nơi phòng vệ cần thiết cho đế chế, chế ngự thành phố từ trên cao và bảo vệ các cung điện và đền thờ khỏi những kẻ thù của đế chế. Hình ảnh này của Cuzco nay hiện ra một cách ảm đạm bởi pháo đài đã bị hủy diệt vì sự dốt nát của những kẻ chinh phục, bởi những tàn tích của những ngôi đền, bởi những cung điện thiêng liêng đã bị tàn phá, bởi những khuôn mặt của một giống dân đã bị đối xử hung bạo. Đây là một hình ảnh Cuzco mời gọi bạn trở thành chiến binh với gậy gộc trong tay để bảo vệ cho sự tự do và cuộc sống của Inca.

Nhìn từ trên cao, người ta có thể thấy một Cuzco khác, thay chỗ cho một pháo đài đã bị hủy diệt: một Cuzco với những ngôi nhà mái ngói nhiều màu sắc, đôi khi một ngôi nhà thờ kiểu Barốc làm gián đoạn vẻ nhất quán mềm mại của thành phố; và khi đến gần thành phố, chúng tôi chỉ thấy những con đường hẹp và những cư dân địa phương mặc trang phục đặc thù với tất cả màu sắc của địa phương. Thành phố Cuzco này mời gọi bạn làm một du khách ngập ngừng giũ bỏ những điều vụn vặt, tầm thường và thư giãn trong vẻ đẹp của nó bên dưới bầu trời mùa đông xám xịt nặng nề. Và còn có một Cuzco khác nữa, một thành phố đầy sức sống với những tượng đài minh chứng cho lòng dũng cảm vô bờ của những chiến binh Tây Ban Nha đã chinh phục được vùng đất này, một Cuzco có thể tìm thấy nơi các viện bảo tàng và thư viện, nơi mặt tiền của những ngôi giáo đường và nơi hình ảnh rõ ràng, sắc nét của những thủ lĩnh da trắng mà thậm chí ngày nay cũng cảm thấy tự hào với công cuộc chinh phục. Đây là Cuzco mời gọi bạn mặc áo giáp và cưỡi trên lưng con tuấn mã dũng mãnh, xẻ một đường vượt qua bức tường người của những thổ dân không mảnh vải che thân và tiêu diệt họ dưới vó ngựa dũng mãnh.

Mỗi hình ảnh của Cuzco phải được cảm nhận bằng một cách riêng, từ đó ta có thể khám phá ra nhiều điều. Và đó cũng là lý do để chúng tôi lưu lại vùng này.

XEM TIẾP: 28 – Lãnh địa người Inca

Tags: ,