Sau khi giành quyền cai trị Việt Nam, chính quyền thuộc địa Pháp đã có nhiều hành động cụ thể liên tục củng cố, khẳng định và bảo vệ chủ quyền của Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
“Khoảng cách đến Đại Việt là bảy canh đường, bảy canh khoảng 700 dặm. Thời quốc vương trước, hàng năm có sai thuyền đánh cá đi dọc theo bãi cát lượm vàng bạc khí cụ của các thuyền thu tất vào…”.
“Xin hạm trưởng đừng ủi tàu vào đảo khí tượng. Mình sẽ bị Trung Cộng bắt làm tù binh… Xin hạm trưởng cứ lái ra biển. Tàu có chìm thì đào thoát vẫn còn cơ may sống sót. Nếu chết thì chết trên biển vẫn sướng hơn”.
Việc thất thủ Hoàng Sa là hậu quả của những đổi chác giữa Mỹ và Trung Quốc, mà chủ súy chính là cố vấn Henry Kissinger.
Tiếp nối thời các chúa Nguyễn, dưới thời Tây Sơn, việc bảo vệ và khai thác các vùng đảo, quần đảo xa bờ vẫn được tiến hành thường xuyên.
Hải chiến Hoàng Sa là câu chuyện thảm họa về các cá nhân muốn bảo vệ đất nước nhưng thất bại bởi khả năng tác chiến kém cỏi và sự lãnh đạo tồi tệ.
Chủ trương nhất quán của Việt Nam là duy trì ổn định trên cơ sở giữ nguyên trạng không có hành động làm phức tạp thêm tình hình, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực…
Nhiều tài liệu do người Phương Tây đã soạn từ xa xưa ghi nhận các nhà nước Việt Nam đã thực thi chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa từ lâu đời.
Hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và vùng biển phụ cận là nơi chứa đựng nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng về chủng loại, có thể khai thác với trữ lượng lớn.
Có nhiều địa đồ hành chánh thời Minh, Thanh vẽ vùng biển phía Nam rất rộng, Nam đến Indonesia, Tây đến Ấn Độ, tuy nhiên phải xem đây là mục đích phụ của việc soạn vẽ địa đồ.