Nhìn một cách khái quát có thể thấy trong lịch sử cận – hiện đại thế giới đã xuất hiện ít nhất ba làn sóng thức tỉnh của chủ nghĩa dân tộc với bản chất và đặc điểm khác nhau.
Trong giao thông cần phải từ tốn thì chúng ta lại vội vã, trong khi đó nơi công sở cần phải làm việc hăng say thì chúng ta lại cứ đủng đỉnh. Nhiều thứ ở xứ ta luôn khác hoặc ngược với thế giới.
Dân cư đô thị Việt Nam hiện nay phần lớn là những người – sống – trong – thành – phố chứ chưa hẳn là thị dân. Văn hóa làng xã xen lẫn nơi công sở…
Sự nửa vời không làm chết ai ngay lập tức nhưng nó tạo ra các sản phẩm không hoàn thiện, làm xã hội xộc xệch, luật pháp tùy tiện và ngăn cản sự phát triển.
Trong bài trước, tôi đã bàn về thái độ tôn sùng nước ngoài và mê Tây vô căn cứ của người Việt. Còn trong bài này, tôi muốn viết về những tính chất của người Việt mà người phương Tây có thể ngưỡng mộ và học hỏi.
Cuốn “Tâm lý học dân tộc An Nam” bị chỉ trích gay gắt, không phải vì Paul Giran chỉ ra sự thấp kém của người An Nam, mà vì ông đã đặt dân tộc An Nam dưới lăng kính của kẻ thực dân đi “khai hóa văn minh”.
Tôi biết có vị ra ngoài tài trợ giải golf hoành tráng trong khi ở nhà vẫn nợ mấy tháng lương công nhân. Tôi hỏi ông “Sao lại thế?”, ông trả lời: “Chơi golf mới ra việc!”.
Nếu không biết dừng lại, tính ganh đua sẽ trở thành tính đố kỵ, rất uổng phí một đời người vì không làm được nghiệp lớn.
Thật đáng mừng là ở Việt Nam đã xuất hiện một tầng lớp trung lưu (về kinh tế) nhưng cũng thật đáng buồn là chưa có một tầng lớp trung lưu về văn hoá.
Thiếu nhận thức và sự đồng hành từ gia đình, thiếu quyết tâm cải cách từ Chính phủ, thế hệ trẻ của Việt Nam dù sinh ra trong thiên niên kỷ mới vẫn có nguy cơ là một thế hệ lùn và yếu đuối.