Trong thế kỷ thứ mười những yếu tố căn bản của một nền văn minh Việt Nam độc lập đã hình thành do sự đóng góp của toàn thể nhân dân Cổ Việt dưới sự lãnh đạo của ba nhà Ngô, Đinh, và Tiền Lê.
Vua Đinh Tiên Hoàng ở ngôi 12 năm (từ đầu năm 968 đến cuối năm 979) thì bị sát hại, nguyên nhân cái chết được bàn cãi rất nhiều trong lịch sử, đây là một trong những nghi án lớn nhất sử Việt.
Những chi tiết về cuộc đời ấu thơ của Đinh Bộ Lĩnh là một ví dụ tiêu biểu cho việc đan xen giữa huyền thoại và lịch sử.
Dù có nhận định Đinh Bộ Lĩnh là người gây nội chiến, nhưng công trạng của vua Đinh vẫn rất lớn, nếu xuất phát từ quan điểm coi độc lập dân tộc là tối thượng.
Quốc sư Khuông Việt (933 – 1011) không chỉ là một nhà tu hành mà còn là một nhà chính trị, một nhà ngoại giao tài ba của nước Việt. Trước ông chưa có ai được phong Tăng thống tại Việt Nam (lãnh đạo toàn bộ tăng chúng Phật giáo).
Bùi Quang Dũng (921 – 1018) sinh ra trong một gia đình nông dân ở đất Phong Châu (Phú Thọ). Ngay từ thuở nhỏ ông đã nổi tiếng thông minh và lúc lớn lên là một trang thanh niên tuấn tú, văn võ kiêm toàn.
Đinh Bộ Lĩnh là sứ quân cát cứ và nổi dậy sớm nhất, tồn tại lâu nhất, và cuối cùng đã đứng đầu lực lượng liên minh mạnh nhất đủ để đánh bại quân nhà Ngô và thống lĩnh các lực lượng quân sự khác.
Dù cách xa nhau về thời gian và địa lý nhưng cuộc đời và sự nghiệp nhiều vị hoàng đế nổi tiếng của Việt Nam và thế giới có những điểm tương đồng kỳ lạ.
Sự ra đời của nhiều bậc vĩ nhân trong lịch sử Việt Nam gắn liền với những sử tích vô cùng kỳ bí.