Những vụ va chạm và loạt hành động mang tính cưỡng ép trên Biển Đông trong giai đoạn 2024 – 2025 không phải là các sự kiện riêng lẻ, mà phản ánh một quá trình leo thang có chủ đích và mang tính hệ thống.
Philippines từng kiểm soát Scarborough, nhưng quyết định triển khai tàu chiến tới đây năm 2012 đã châm ngòi căng thẳng với Trung Quốc, khiến họ bị đẩy khỏi bãi cạn.
Cục diện Biển Đông trong năm 2025 chứng kiến Trung Quốc triển khai loạt động thái nằm trong những tính toán tinh vi nhằm củng cố yêu sách chủ quyền vốn bị cộng đồng quốc tế bác bỏ.
Ở Biển Đông, ý tưởng đã trở thành công cụ quyền lực. Trung Quốc không chỉ xây dựng đường băng và hạm đội hải cảnh, mà còn xây dựng hệ thống tri thức và pháp lý để hỗ trợ các yêu sách của mình.
Vụ việc tại Đá Hoài Ân là lần đầu tiên trong hơn một thập kỷ, Trung Quốc chính thức khẳng định chủ quyền trên thực địa đối với một thực thể địa lý chưa từng có người ở.
Trong năm 2024 vừa qua, các tranh chấp liên quan đến Biển Đông và những cuộc cạnh tranh địa chính trị tiếp tục là chủ đề nóng trong các vấn đề an ninh chính tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Bên cạnh căng thẳng Trung Quốc – Philippines, các bên liên quan khác cũng có những tương tác đáng chú ý, khiến việc nhận định cục diện Biển Đông trở nên khó khăn hơn.
Vấn đề Biển Đông đặt ra cho Trump một nhiệm vụ còn phức tạp hơn các cuộc xung đột ở Ukraina hay ở khu vực Tây Á, nơi mà không bên nào có lợi thế mang tính quyết định.
Ngày 10/11/2024, Bộ Ngoại giao Trung Quốc ra tuyên bố về “đường cơ sở của lãnh hải tiếp giáp bãi cạn Scarborough”, khẳng định “đây là bước đi tự nhiên của chính phủ Trung Quốc…”.
Manila đã liên minh toàn diện với Washington trong bối cảnh căng thẳng leo thang với Bắc Kinh ở khu vực Biển Đông, làm dấy lên viễn cảnh về một cuộc chiến tranh diện rộng.