Văn học dân gian nói chung, truyện cổ tích của mỗi dân tộc nói riêng là một bức tranh phản ánh chân thực tính cách, tâm hồn của dân tộc đó.
Nước biển dâng, sinh vật biển bị hủy diệt, những xoáy rác đang hình thành trên Thái Bình Dương, những tộc người bản địa héo mòn vì bị bứng khỏi giới tự nhiên… Một viễn cảnh buồn thảm được phơi bày trong tiểu thuyết “Người mắt kép”.
Có một “góc khuất’ trong thơ Lưu Quang Vũ mà khi chiến tranh đã qua, đất nước thống nhất, hòa bình đã gần nửa thế kỷ, ta mới chợt nhận ra.
Manga đã tạo ra được một sinh quyển văn hóa đương đại riêng, giúp Nhật Bản đối thoại với các nền văn hóa khác, đồng thời cũng là cách để Nhật Bản bảo tồn và quảng bá căn cước dân tộc tính.
Nỗi buồn triết học Nhật Bản là suối nguồn của mọi quỹ đạo mỹ học Nhật Bản mang tên aware, khái niệm được hiểu như sự nhạy cảm, buồn bã, từ đó mà sinh ra yếu tính “nhạy cảm trước vạn vật” của người Nhật.
Từ giữa thập niên 1990, Phê bình sinh thái đã ra đời với sứ mệnh cao cả là phân tích chỉ ra căn nguyên văn hóa tư tưởng dẫn đến nguy cơ sinh thái, nghiên cứu quan hệ giữa con người và môi trường tự nhiên.
Giữa rất nhiều thể loại văn học dân gian, có một loại hình được đa số quần chúng yêu thích vì gây hào hứng và kích thích sự sáng tạo, trí tuệ. Đó là câu đố.