⠀
Chủ nghĩa tư bản và thực phẩm: Sự thừa mứa vô đạo đức giữa những cơn đói
Không có ngành công nghiệp nào thể hiện sự khủng khiếp của chủ nghĩa tư bản nhiều hơn ngành công nghiệp thực phẩm. Người lao động bị bóc lột, hành tinh của chúng ta bị phá hủy, và chúng ta được cho ăn thực phẩm rác (junk food) – tất cả giúp cho các công ty độc quyền khổng lồ có thể thỏa mãn ham muốn lợi nhuận của họ. Chúng ta cần một giải pháp thay thế mang tính xã hội chủ nghĩa.
Nguồn: Capitalism and food: Hunger amidst plenty; JS, Leeds Marxists; Socialist.net; 05/07/2021.
Biên dịch: Đoàn Hiểu Linh / Redsvn.net.
Nestlé, công ty thực phẩm lớn nhất thế giới đã thừa nhận rằng hơn 60% sản phẩm của họ là không lành mạnh.
Tình trạng mất an ninh lương thực có tính địa phương. Theo Liên Hợp Quốc, khoảng 821 triệu người bị “suy dinh dưỡng mãn tính” vào năm 2019. Tuy nhiên, cùng lúc mà hàng triệu người đang bị đói, lương thực sản xuất trên toàn thế giới đủ để nuôi sống hơn 10 tỷ người – gấp 1,5 lần dân số thế giới.
Sản xuất thừa và lãng phí là công việc bình thường trong chế độ chủ nghĩa tư bản. Trái cây “dư thừa” bị tiêu hủy; sản phẩm biến dạng bị vứt bỏ; và người tiêu dùng giàu có được nuông chiều quá mức. Hàng năm, các siêu thị ở Anh vứt bỏ 190 triệu bữa ăn.
23,5 triệu người Mỹ – chủ yếu là những người nghèo nhất – sống trong các sa mạc thực phẩm, không có thực phẩm tươi sống lành mạnh trong khoảng cách đi bộ từ nhà của họ. Thực phẩm siêu chế biến thúc đẩy bệnh béo phì, mang lại sự tiện lợi và sẵn có cho những người nghèo bị hạn chế về thời gian và làm việc quá sức.
Việc khai thác cực đoan tràn lan trong chuỗi cung ứng. Tại Hoa Kỳ – nước xuất khẩu thực phẩm lớn nhất thế giới – khoảng một nửa trong số hàng triệu nông dân của đất nước không được ghi nhận trên giấy tờ. Thật vậy, những người hái trái cây và những người đóng gói thịt phải đối mặt với tình trạng khủng khiếp trên toàn thế giới.
Sự tàn phá môi trường ở tất cả các giai đoạn là rất lớn. Các nhà máy nước đóng chai đi tới các khu vực hạn hán và các tầng nước ngầm trống rỗng, trong khi rừng Amazon bị đốn hạ và chuyển bãi chăn chăn nuôi gia súc hoặc vùng độc canh. Với tất cả những điều này và hơn thế nữa, nông nghiệp chiếm 18,4% lượng khí thải nhà kính toàn cầu.
Logic thị trường
Những thất bại này không phải là tội ác tất yếu. Mọi cái trong số đó đều bắt nguồn từ sản xuất vì lợi nhuận.
Sự khan hiếm đối với hàng triệu người, trong khi một lượng lớn thực phẩm bị tiêu hủy, là kết quả tự nhiên của việc biến thực phẩm thành một hàng hóa – được sản xuất và bán chỉ để kiếm lợi nhuận. Điều này có nghĩa là các phương tiện sinh hoạt cơ bản nhất gắn liền với thu nhập ở một đầu và đầu kia là biến động thị trường.
Tiêu hủy sản phẩm “dư thừa” tránh được việc các nhà tư bản bán dưới giá thành, và giúp đẩy giá lên thông qua sự khan hiếm nhân tạo. Tuy nhiên, hiện tượng đói hàng loạt, bên cạnh hàng đống thực phẩm không bán được, là kết quả tất yếu của một hệ thống đẩy tiền lương xuống mức tối thiểu và đẩy hàng trăm triệu người vào cảnh thất nghiệp.
Sản xuất lãng phí hướng đến những dòng chảy giàu có nhất từ logic của thị trường. Những người sành ăn thịt bò wagyu có vân mỡ cẩm thạch đẹp mắt có sức mua cao hơn nhiều người nghèo đói, những người có thể được nuôi dưỡng bằng tất cả đất đai cần thiết để sản xuất ra thịt bò wagyu.
Các bữa ăn của thị trường được chuẩn bị theo quy luật của thị trường. Điều đó có nghĩa là quá mặn, quá ngọt, quá ít sự lành mạnh. Điều đó có nghĩa là tài trợ cho các nghiên cứu để chuyển sự đổ lỗi cho bệnh béo phì khỏi chế độ ăn uống và quảng cáo thực phẩm không lành mạnh trực tiếp cho trẻ em.
Như Nestlé đã thừa nhận, nó có nghĩa là thực phẩm siêu chế biến và không lành mạnh; nhiều “giá trị gia tăng” hơn, và do đó thu được nhiều lợi nhuận hơn.
Khai thác và lợi nhuận
Sự khai thác tàn bạo tạo ra những mức lợi nhuận lớn. Dù bạn là nông dân trồng cà phê Ethiopia đang bị một công ty đa quốc gia chèn ép, hoặc những người nhập cư làm nghề đóng gói thịt đang sợ bị kiểm soát nhập cư khám xét, thì: lợi nhuận trong ngành công nghiệp thực phẩm được xây dựng dựa trên sự bóc lột tồi tệ nhất và sự ép buộc tàn bạo nhất.
Tuy nhiên, bất cứ điều gì không xuất hiện trên bảng cân đối kế toán của các nhà tư bản đều bị bỏ qua. Ví dụ, sản lượng tăng với phân bón nhiều hơn có nghĩa là lợi nhuận nhiều hơn. Nhưng dòng chảy gây ra sự bùng phát tảo khi nó ra đến biển bị bỏ qua.
Tương tự, những bãi chăn nuôi và cánh đồng độc canh dễ quản lý hơn. Nhưng nguy cơ lây lan từ động vật sang người – sự lây truyền virus từ động vật sang người – bị bỏ qua.
Và các chuỗi cung ứng sử dụng nhiều carbon sẽ giảm chi phí vận chuyển, vì vậy lượng khí thải của chúng không được tính đến.
Giải pháp có tính xã hội chủ nghĩa
Đáp ứng nhu cầu thực phẩm của từng người trên trái đất, chú trọng đến sức khỏe và tính bền vững nằm trong quyền hạn của chúng ta. Nhưng làm như vậy có nghĩa là loại bỏ động cơ lợi nhuận khỏi lĩnh vực sản xuất thực phẩm.
Nông dân và các nhà khoa học nông nghiệp có kỹ thuật canh tác bền vững. Nhưng chỉ bằng cách kiểm soát các công ty nông nghiệp khổng lồ, xã hội mới có khả năng áp dụng các kỹ thuật đó vào thực tế.
Trong vận chuyển và chế biến, sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch cần phải được cắt giảm. Nhưng điều này là một cái gì đó chỉ khả thi quy hoạch vĩ mô cho phép sử dụng năng lượng xanh giá rẻ và dồi dào một cách hợp lý.
Cuối cùng, về mặt phân phối, chúng ta có một mô hình cung cấp nhu yếu phẩm của cơ quan Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh quốc (NHS). Các ngân hàng thực phẩm và nhà bếp tương trợ lẫn nhau đã làm điều này, nhưng với nguồn lực cực kỳ hạn chế.
Một Dịch vụ Thực phẩm Quốc gia được tài trợ đầy đủ, trên cơ sở quyền sở hữu các công ty độc quyền là của chung, sẽ biến cơ sở hạ tầng các chuỗi siêu thị và nhà hàng thành các căng tin cộng đồng và các cửa hàng do công nhân kiểm soát, cho phép mọi người tiếp cận với thực phẩm miễn phí và chất lượng tốt.
Thực tế hàng triệu người bị đói trong một hệ thống dư thừa là minh chứng cho sự phá sản của chủ nghĩa tư bản. Chỉ bằng cách lập kế hoạch sản xuất của tầng lớp lao động vì nhu cầu và không vì lợi nhuận, chúng ta mới có thể chấm dứt sự man rợ này và sản xuất thực phẩm lành mạnh hài hòa với Trái đất.
REDSVN.NET
