Tự Đức – vị hoàng đế yếu ớt về thể lực, thụ hưởng giáo dục bài bản nền cổ học nho giáo phải gánh chịu những điều chưa từng có trong tiền lệ, với những thách thức hoàn toàn mới với hầu hết vua tôi nước Nam.
Sau khi tên Du tố cáo, vua Minh Mạng cho mở cuộc điều tra. Dẫu Thoại Ngọc Hầu đã mất, vẫn bị giáng xuống hàng ngũ phẩm. Con ông bị cách đoạt hết ấm chức. Gia sản của ông bị tịch thu đem chia cho dân Miên.
Thế Tổ Miếu được xây dựng trong 2 năm (1821-1822), ban đầu chỉ dành để thờ vua Gia Long – Thế Tổ Cao Hoàng Đế. Về sau miếu trở thành nơi để thờ cúng tất cả các vị vua của triều Nguyễn.
Chúng tôi đã chôn họ xuống cát như những con chuột, những người đàn ông An Nam rất xấu xí, gầy gò, rách rưới, khốn khổ, chỉ được trang bị giáo, súng cũ gỉ…
Cái nền tạo lập nên triều Nguyễn là máu xương, công sức của bao bề tôi. Tiếc nỗi đầu triều đại này, nhiều công thần lại chịu oan khuất, trong đó có Lê Chất.
Đầu thời vua Minh Mạng, vụ án Phó tổng trấn Gia Định thành Huỳnh Công Lý là một vụ trọng án làm vua lao tâm khổ tứ và phiền lòng rất nhiều.
Về sách lược của triều Nguyễn trong việc bảo vệ phần lãnh thổ phía Nam của Tổ Quốc, có sự kiện “nhạy cảm” bị các sử gia né tránh hoặc bình luận sai lệch, đó là sự kiện lập Trấn Tây Thành.
Nói đến nước Thủy Xá (水 舍) và Hỏa Xá (火 舍) chắc không mấy ai biết hai nước này ở đâu, đời sống văn hóa thế nào và có mối quan hệ bang giao ra sao với triều Nguyễn?
Là người ít tuổi nhất trong Gia Định tam gia, Trịnh Hoài Đức (1765 – 1825) không chỉ là công thần của triều Nguyễn, mà còn là nhà thơ, nhà văn, sử gia đại tài của Việt Nam thế kỷ 18-19.
Mang kiến trúc độc đáo, thành Bát Quái là một công trình phòng thủ quan trọng, giúp các vua Nguyễn giữ vững an ninh vùng Gia Định trong một thời gian dài.