Bí quyết kinh doanh, sự đam mê cống hiến, thậm chí là tri thức và kỹ năng vượt trội chẳng còn ý nghĩa gì nếu trong môi trường kinh doanh và cạnh tranh, người tử tế phải đối mặt với những doanh nghiệp chỉ sống bằng “bí quyết đi đêm”.
Cơ chế vận hành phi quy luật kết hợp với quyền lực khiến những người trong bộ máy, ở bất cứ vị trí nào cũng có cơ hội để giành giật, đánh quả. Cả một xã hội đứt gãy về đạo đức công vụ ít nhiều đều lấy tôn chỉ “không tiền thì cạp đất mà ăn” làm thước ngắm.
Minh bạch tài sản quan chức đối với người dân là yêu cầu mấu chốt trong công cuộc chống tham nhũng. Thế nhưng, hầu như không có cơ chế nào như vậy tồn tại ở Việt Nam.
Là ông vua nghiêm khắc bậc nhất của triều Nguyễn, Minh Mạng thường trị tội rất nặng những kẻ tham nhũng, kể cả hoàng thân quốc thích.
Người ta có thể hỏi làm thế nào mà Trung Quốc đạt được tốc độ tăng trưởng ấn tượng như vậy trong 20 năm qua, mặc dù tham nhũng tràn lan. Câu trả lời có lẽ nằm trong chế độ “cử tuyển” (“selectocracy”) của nó.
Quốc nạn tham nhũng ở nước ta có nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân hàng đầu là do có quá nhiều lỗ hổng trong pháp luật đất đai.
Ông cha ta đã nhìn ra từ thế kỷ 13, khi không còn người tài đức tham gia an dân, trị nước thì đất nước trở nên “trống rỗng, như không có người vậy”.
Khoảng vài chục năm nay, động từ “chạy” ở nước ta có thêm một nghĩa mới. Khái niệm ấy ra đời rất tự nhiên từ thực tiễn cuộc sống và nghiễm nhiên tồn tại.
Tham nhũng lớn đã đành, lại cả tham nhũng vặt đang diễn ra ở nhiều cơ quan, ban ngành. Móc túi của Nhà nước chính là móc túi của hàng triệu người dân để làm giàu cho cá nhân mình. Đấy chính là tội ác.
“Hoa hồng” và “phong bì” trở thành biểu tượng cho quyền lực, cho lợi ích, cho một dạng thứ bậc mà kẻ ở trên luôn là người nhận và kẻ ở dưới luôn phải là người đưa.