Thuyết Hiện thực trong quan hệ quốc tế giả định rằng thế giới chúng ta đang sống là một mớ hỗn độn, không có trật tự, do đó nước nào cũng tìm cách “tự cứu” để đảm bảo tốt nhất an ninh của chính mình.
Việc Mỹ dội bom Nam Tư, xâm lược Iraq hay Nga tấn công Ukraina đều tạo nên những tiền lệ xấu trong quan hệ quốc tế, ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của các quốc gia yếu thế.
Không phải trong mọi trường hợp các lệnh trừng phạt này đều phát huy tác dụng. Thực tế này đã làm dấy lên những tranh luận xoay quanh tính hữu ích và sự phù hợp của các biện pháp trừng phạt kinh tế.
Sự phát triển của các tổ chức phi chính phủ (NGOs – Non-governmental organization) cho thấy tính quan trọng ngày càng gia tăng của quyền lực cá nhân trong quan hệ quốc tế.
Vị trí địa lý mang tính chiến lược, giàu tài nguyên thiên nhiên, sự hình thành các tuyến đường biển mới do biến đổi khí hậu… đã khiến Bắc cực thành mối quan tâm của nhiều quốc gia.
Trong cuộc cạnh tranh toàn diện Mỹ – Trung Quốc hiện nay, phía Trung Quốc đang sở hữu lợi thế vô cùng lớn mà Mỹ khó lòng vượt qua, đó là đất hiếm.
Nhận thức đúng đắn mối quan hệ giữa địa kinh tế và địa chính trị là co sở để hoạch định và thực thi chiến lược phát triển quốc gia, nhất là chiến lược đối ngoại và hội nhập quốc tế.
Dù việc đe dọa sử dụng vũ lực đã bị hạn chế, ngoại giao pháo hạm, hay ngoại giao cưỡng bức, vẫn tiếp tục là “chiếc gậy” được một số cường quốc sử dụng.
Sự phụ thuộc lẫn nhau (Interdependence) ngày càng gia tăng sẽ tiếp tục là một đặc điểm quan trọng và một xu thế định hình tương lai của nền chính trị quốc tế đương đại.
Chia sẻ những đặc tính một lý thuyết khoa học phải có, các học giả của bộ môn quan hệ quốc tế đề cập đến ba phạm trù chính khi bàn về lý thuyết quan hệ quốc tế.