NHẬT KÝ HÀNH TRÌNH – Ernesto Che Guevara

45 – Ánh sáng phía chân trời

Những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời ngôi làng miền núi bé nhỏ, và sự im lặng cùng cái lạnh đã làm bóng tối như tan loãng ra. Tôi không biết phải giải thích như thế nào, nhưng dường như mọi thứ cứng rắn đã tan biến vào trong bầu trời, loại bỏ những điều vụn vặt, cá nhân, ích kỷ, và cuốn hút chúng tôi vào khoảng không mênh mông. Không một áng mây che khuất bầu trời đầy sao. Ánh sáng mờ nhạt từ những ngọn đèn phía xa xa cũng góp phần làm phai tàn bóng đêm. Gương mặt của người đàn ông cũng chập chờn trong bóng tối. Tôi chỉ có thể thấy những đốm sáng trong đôi mắt hắn và ánh sáng phản chiếu của bốn cái răng cửa. Tôi vẫn không thể nói đó là do bầu không khí hay do tính cách của con người đó, nhưng tôi biết rằng đã nhiều lần tôi được chứng kiến những cuộc tranh cãi của nhiều người, nhưng họ không để lại một ấn tượng nào nơi tôi. Còn con người này có những nét thật ấn tượng. Từ một quốc gia ở châu Âu, khi còn trẻ hắn đã trốn tránh lưỡi dao của chủ nghĩa giáo điều, đã nếm mùi sợ hãi (một trong những kinh nghiệm nhỏ nhoi khiến bạn có thể đánh giá cuộc đời), rồi sau đó hắn lang thang từ nước này sang nước khác, với hàng ngàn cuộc hành trình, cho đến khi cuối cùng hắn dừng lại nơi hẻo lánh, quạnh hiu này, kiên nhẫn chờ đợi giây phút tận cùng của hắn.

Sau khi trao đổi vài câu vô nghĩa và vài lời nói vô vị, câu chuyện trở nên nhạt nhẽo và chúng tôi sắp sửa chia tay thì hắn chợt cười phá lên, làm nổi bật bốn cái răng cửa lởm chởm:

“Đành rằng tương lai thuộc về nhân dân; dần dần, hoặc bởi một cuộc đình công, họ sẽ nắm chính quyền, ở đây và tại mỗi quốc gia. Nhưng điều tệ hại là lúc ấy nhân dân chưa được giáo dục. Họ cần phải được giáo dục, nhưng điều này không thể thực hiện được trước khi họ nắm quyền, chỉ sau khi giành chính quyền mà thôi. Họ chỉ có thể học với cái giá của lỗi lầm của họ, mà những sai lầm đó rất nghiêm trọng và cướp mất bao sinh mạng của những con người vô tội. Hoặc có lẽ không, có lẽ những mạng sống đó là không vô tội bởi vì họ đã làm những điều tội lỗi rất lớn với thiên nhiên; điều đó có nghĩa là họ không có khả năng thích ứng. Tất cả bọn họ, những người không có khả năng thích ứng – chẳng hạn như anh và tôi – sẽ chết do chính cái quyền lực vĩ đại mà họ đã hy sinh để tạo dựng nên. Tội lỗi của tôi rất lớn, bởi vì tôi, nhạy bén hơn và có kinh nghiệm hơn, sẽ chết khi biết rằng hy sinh của tôi là vô ích, chỉ phục vụ cho một nền văn minh thối nát đang vỡ tan. Tôi cũng biết – và điều này không làm thay đổi hướng phát triển của lịch sử cũng như cái nhìn của anh về tôi – rằng anh cũng sẽ chết với bàn tay nắm lại và hàm răng nghiến chặt, là hình ảnh thu nhỏ của hận thù và đấu tranh, bởi vì anh không phải là một biểu tượng của cách mạng (một biểu tượng vô tri vô giác) mà là một thành viên thật sự của một xã hội sẽ bị diệt vong. Anh cũng hữu dụng và có ích như tôi, nhưng anh không ý thức được lợi ích của những cống hiến của anh cho cái xã hội đang sử dụng anh làm vật hy sinh.”

Tôi nhìn hàm răng cười trơ tráo của hắn trong lúc hắn đang tiên đoán lịch sử. Tôi cảm thấy cái bắt tay và lời giã biệt của hắn như một lời thì thầm xa vắng. Cả đêm hôm ấy những lời của hắn cứ lởn vởn trong tâm trí tôi. Nhưng giờ đây, bất kể những lời của hắn, tôi biết… tôi biết rằng tôi sẽ đứng về phía nhân dân. Tôi biết điều này và tôi thấy điều đó in dấu trên nền trời đêm. Tôi biết rằng tôi sẽ vượt lên trên những học thuyết giả dối, chủ nghĩa giáo điều, cầm lấy vũ khí, vượt qua những rào cản và tiến lên. Và tôi thấy tôi hy sinh trong một cuộc cách mạng chân chính, mang lại công bằng và bình đẳng cho con người. Tôi thấy tôi đang hít thở mùi khét lẹt của khói súng và máu quân thù. Tôi rèn luyện bản thân, sẵn sàng chiến đấu, và chuẩn bị cho một vùng trời thiêng liêng, trong đó khúc hát khải hoàn của những người vô sản sẽ âm vang vô tận, cùng với sức sống mới và niềm hy vọng mới.

HẾT