⠀
Dùng đũa phòng bệnh khi ăn: Việt Nam đã đi trước Trung Quốc 70 năm?
Mới đây, tờ The New York Times đăng bài nói Trung Quốc muốn thay đổi văn hóa dùng đũa để phòng dịch bệnh, trong đó có dịch COVID-19.
Trong khi đó, người Việt Nam đã xử lý hài hòa việc dùng đũa để phòng bệnh mà vẫn giữ được nét văn hóa – dùng chung và gắp thức ăn cho nhau – cách đây hơn 70 năm.
Vào những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1945-1954), trong vùng tự do, vùng kháng chiến của chính quyền cách mạng, bộ đội và cán bộ đều ăn đũa hai đầu để giữ vệ sinh chung, phòng ngừa bệnh truyền nhiễm.
Thói quen ăn đũa hai đầu của bộ đội, cán bộ cách mạng vẫn giữ đến sau ngày thống nhất đất nước.
Tôi nhớ ở Quảng Ngãi trong năm 1975, nhiều nhà luân phiên nấu cơm cho bộ đội địa phương ăn. Trong vài lần bộ đội đến nhà ba má tôi ăn cơm, tôi được các chú bộ đội cho ngồi ăn chung.
Mỗi chú bộ đội đều có chén đũa riêng giắt theo ba lô. Trước khi ăn, các chú bộ đội lấy chén đũa của mình ra tráng sơ qua nước sôi.
Khi ăn, các chú bộ đội dùng đũa hai đầu: đầu nhỏ để và cơm, thức ăn vào miệng; đầu lớn để gắp thức ăn chung trên dĩa, trong tô.
Công tư phân minh: một đầu dùng cho tập thể, một đầu dùng cho cá nhân, nước miếng (yếu tố lây bệnh) người nào ở trong miệng người đó, không thể bám vào đầu đũa để dây vô thức ăn chung.
Các chú bộ đội chỉ cho tôi cách dùng đũa hai đầu. Cơ bản có ba, bốn thế dùng đũa hai đầu. Bữa đầu tôi hơi lọng cọng nhưng qua đến bữa thứ ba thì dẫu không điệu nghệ như các chú bộ đội, tôi dùng đũa hai đầu coi cũng được.
Các chú bộ đội còn dạy tôi câu ca dao kháng chiến “Vệ sinh ăn đũa hai đầu / Lấy chồng bộ đội là dâu Cụ Hồ”.
Các chú dặn trong câu ca dao này dùng chữ Cụ Hồ mới đúng vì những năm kháng chiến chống Pháp, người Việt Nam gọi Hồ Chí Minh là Cụ Hồ phổ biến hơn là Bác Hồ.
Rất tiếc, sau này cách dùng đũa hai đầu vắng dần. Đến cách đây hơn 10 năm, trước thực trạng bệnh tật lan truyền qua đường ăn uống, nhất là nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori gây ra khá nhiều bệnh của dạ dày – tá tràng ở Việt Nam, nhiều chuyên gia như GS Từ Ngữ, GS Trần Thiện Trung, bác sĩ Trần Bá Thoại… đã kêu gọi ăn đũa hai đầu để góp phần phòng ngừa.
Bài báo của The New York Times cho hay chính phủ Trung Quốc đang mở cuộc vận động thay đổi thói quen dùng đũa bằng cách kêu gọi người dân dùng một đôi đũa thứ hai (đũa cộng đồng) chỉ để gắp thức ăn trong các bữa ăn chung. Các cơ quan truyền thông Trung Quốc gọi đó là “cuộc cách mạng trên bàn ăn”.
Người Việt Nam không làm “cách mạng trên bàn ăn” mà giải quyết vấn đề một cách đơn giản và triệt để bằng cách ăn đũa hai đầu từ 70 năm trước.
Đúng là “Trong nhà có báu thôi tìm kiếm” (thơ Trần Nhân Tông). Bây giờ ước gì Bộ Y tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ngồi lại với nhau, thực hiện chiến dịch truyền thông ăn đũa hai đầu thì của báu trong nhà sẽ tỏa sáng.
Theo PHA LẬP / TUỔI TRẺ ONLINE
