⠀
Quan hệ Việt Nam – Ấn Độ và cán cân quyền lực của châu Á
Ấn Độ không còn che giấu khát vọng đóng một vai trò an ninh và chính trị tích cực tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương khi từng bước mở rộng ảnh hưởng kinh tế và chiến lược thông qua chính sách “Hành động phía Đông” và cách tiếp cận ngoại giao đa phương. Trong quá trình đó, quốc gia đóng vai trò chủ chốt giúp Ấn Độ duy trì sự hiện diện lâu dài tại khu vực là Việt Nam.
Bài viết của tác giả Sylvia Mishra – nhà nghiên cứu về chính sách của Mỹ ở Châu Á – Thái Bình Dương và quan hệ Mỹ – Ấn, tại Quỹ Nghiên cứu Người quan sát. Bài viết đăng trên tờ “National Interest” (2016).
Trong mấy năm gần đây, vị thế ngoại giao của Hà Nội ngày càng tăng trong những tính toán chiến lược của New Delhi. Nhờ sự giao thoa giữa chính sách Hành động phía Đông của Ấn Độ và Chính sách hướng Tây của Việt Nam, cả hai quốc gia đang có cơ hội lịch sử để cùng nhau định hình cán cân chiến lược của châu Á. Dưới thời Chính quyền Tổng thống Modi, chiến lược châu Á của Ấn Độ được thúc đẩy song song với việc tăng cường can dự cấp cao ở Việt Nam. Tuy nhiên, cả hai nước đều có thể làm nhiều hơn nữa để tăng cường sự phối hợp ngoại giao và quân sự hiệu quả hơn khi hai nước có nhiều điểm đồng trong những tính toán chiến lược. Những quan ngại trước việc Trung Quốc có những hành động bành trướng lãnh thổ và công khai bất chấp các chuẩn mực quốc tế là động lực khiến Ấn Độ và Việt Nam cải thiện quan hệ. Những lĩnh vực mà hai nước có thể mở rộng hợp tác bao gồm quốc phòng, ngoại giao hải quân, thương mại và đầu tư.
Trong chuyến thăm chính thức Ấn Độ hồi tháng 10/2014 của nguyên Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng, lãnh đạo hai nước đã cam kết củng cố quan hệ quốc phòng thông qua đối thoại an ninh, tăng cường hợp tác về cung caaos dịch vụ, xây dựng năng lực và rà phá bom mìn theo khuôn khổ ADMM+. Hai bên cũng ký kết một bản ghi nhớ, theo đó Ấn Độ cấp cho Việt Nam hạn ngạch tín dụng trị giá 100 triệu USD để mua sắm thiết bị quốc phòng. Đây là dấu hiệu cho thấy Ấn Độ sẵn sàng trở thành một nước xuất khẩu vũ khí cũng như sẵn lòng giúp Việt Nam tăng cường khả năng quốc phòng. Việt Nam cũng tìm kiếm sự hợp tác của Ấn Độ trong lĩnh vực biển. Cả hai nước thường xuyên có những cuộc thăm viếng tàu hải quân của nhau trong khi các sĩ quan Ấn Độ giúp đào tạo lực lượng tàu ngầm Việt Nam.
Theo thông báo mới công bố của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), trong 5 năm qua khu vực châu Á-Thái Bình Dương chiếm 46% lượng nhập khẩu vũ khí trên toàn thế giới. Cuộc chạy đua vũ trang tại châu Á-Thái Bình Dương càng cho thấy rõ một thực tế là khu vực này đang phải đối phó với nhiều nguy cơ về an ninh, nhất là khi Trung Quốc “bắt nạt” những nước láng giềng nhỏ hơn mà không bị trừng phạt. Theo truyền thống, Ấn Độ luôn thận trọng, không thể hiện lập trường ủng hộ bên nào trong các tranh chấp lãnh thổ. Song dưới thời Modi, Ấn Độ đã có sự thay đổi dần dần trong chính sách, tiếp cận vấn đề một cách thực dụng và ngày càng có xu hướng “không ngại” chọc giận Trung Quốc. Ấn Độ cùng với Mỹ đưa ra “tầm nhìn chiến lược” chung cho khu vực, trong đó ủng hộ tự do hàng hải trên Biển Đông. Mặc dù bác bỏ tin đồn về việc sẽ tham gia tuần tra chung với Mỹ trên Biển Đông, song Ấn Độ ngày càng tỏ ra nhiệt tình hơn với ý tưởng “phải đóng vai trò an ninh lớn hơn” để khôi phục trật tự ở khu vực.
Quan hệ đối tác giữa Ấn Độ và Việt Nam còn được đặt trong bối cảnh New Delhi đang có những phản ứng trước chiến lược “tái cân bằng” sang châu Á của Mỹ. Cả Ấn Độ, Mỹ và Việt Nam cùng muốn ngăn chặn Trung Quốc chi phối các tuyến đường thương mại trên biển. Giữa lúc Trung Quốc triển khai tên lửa đất đối không tại các hòn đảo nhân tạo trên Biển Đông, Việt Nam nhìn nhận sự hiện diện của Mỹ như là “công cụ răn đe” trước sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc. Tuy nhiên, sự ủng hộ an ninh và ngoại giao mạnh mẽ từ những cường quốc khu vực như Ấn Độ, Nhật Bản và Úc cũng sẽ là lực lượng hỗ trợ răn đe đáng tin cậy. Bên cạnh đó, những cam kết kinh tế của New Delhi dành cho Việt Nam và khu vực cũng là một yếu tố khác khiến các quốc gia liên quan phải nhìn nhận Ấn Độ như một thế lực có thể giúp làm cân bằng cán cân quyền lực tại khu vực.
Tuy nhiên, quan hệ đối tác thương mại giữa Ấn Độ và Việt Nam vẫn chưa được khai thác hết. Nếu kinh tế không đóng vai trò hàng đầu trong quan hệ song phương, thì triển vọng cho sự hợp tác chiến lược sâu rộng hơn nữa giữa Việt Nam và Ấn Độ vẫn sẽ mơ hồ. Cách tiếp cận thực dụng của Ấn Độ với Việt Nam sẽ bao gồm cả thúc đẩy những mối quan hệ quốc phòng và chiến lược song song với tăng cường chính sách thương mại và đầu tư trong các lĩnh vực dệt may, nông nghiệp, dược phẩm, năng lượng, dầu và khí đốt. Những nỗ lực nhằm củng cố mối quan hệ lâu năm này không chỉ là chìa khóa cho sự cân bằng quyền lực tại châu Á mà còn mở đường để Ấn Độ đóng vai trò can dự thực sự tại châu Á- Thái Bình Dương.
Theo NGHIÊN CỨU BIỂN ĐÔNG
Tags: Việt Nam và quốc tế, Quan hệ Việt Nam - Ấn Độ, Châu Á