⠀
Quốc gia nào đòi lại đảo thành công nhờ tòa án quốc tế?
Xung đột Hanish là cuộc đối đầu giữa Yemen và Eritrea để giành quyền sở hữu một quần đảo ở Biển Đỏ. Chiến sự giữa hai bên nổ ra trong 3 ngày cuối năm 1995.
Theo Global Security, quần đảo Zukur-Hanish nằm ở phía nam của Biển Đỏ và gần khu vực Bab-el-Mandeb (nghĩa là “miệng Biển Đỏ”), nơi có chiều rộng khoảng 100 km. Từ khi đế quốc Anh chiếm vịnh Aden, cộng đồng quốc tế coi quần đảo Zukur-Hanish là một phần lãnh thổ Yemen, mặc dù ngư dân Eritrea vẫn đánh cá xung quanh quần đảo.
Sau khi giành độc lập và gia nhập Liên Hợp Quốc, chính phủ Eritrea bắt đầu thương lượng với Yemen về quyền sở hữu quần đảo Zukur-Hanish. Hai nước đàm phán hai lần trước khi chiến sự bùng nổ.
Ngày 21/5, Eritrea và Yemen ký bản Thỏa thuận về các nguyên tắc, theo đó hai nước sẽ để một tổ chức trung gian phân xử tranh chấp và tuân theo phán quyết của bên trung gian. Trong thời gian tranh chấp chưa ngã ngũ, hai bên sẽ không sử dụng vũ lực.
Nhưng vào ngày 10/8/1995, quân đội Eritrea chiếm đảo Hanish al-Saghir. Do Yemen đe dọa rằng họ dùng vũ lực để giành lại đất, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc yêu cầu binh sĩ Eritrea rời khỏi khu vực. Asmara rút quân vào ngày 27/8. Ngay sau đó Eritrea đặt nhiều tên lửa SAM dọc bờ biển.
Hôm 22/11/1995, Ngoại trưởng Yemen, ông Adb al-Karim al-Iryani, gặp 3 quan chức Eritrea ở thủ đô Saana của Yemen để thảo luận về tranh chấp. Sau đó, đoàn Yemen lại sang Eritrea để dự một cuộc họp hôm 7/12. Trong cuộc họp, hai nước nhất trí giải quyết tranh chấp qua đàm phán vào tháng 1/1996. Nếu đàm phán thất bại, hai nước sẽ yêu cầu Tòa án Công lý Quốc tế tại Hà Lan xử vụ việc.
Hanish al-Kabir là một trong 3 đảo chính thuộc quần đảo Zukur Hanish. Tới tận năm 1995, chỉ vài ngư dân Yemen sống trên đảo. Cũng trong năm đó, một công ty Đức – dưới sự bảo trợ của Yemen – bắt đầu xây dựng một khách sạn và trung tâm lặn biển trên đó. Chính phủ Yemen phái 200 binh sĩ tới đảo để bảo vệ công trường xây dựng.
Giới chức Eritrea nghi hoạt động xây dựng là nỗ lực tạo hiện trạng trước khi các cuộc đàm phán diễn ra vào tháng 2 năm sau. Vì thế, ngày 11/11/1995, Ngoại trưởng Eritrea ra một tối hậu thư để yêu cầu binh sĩ Yemen rút khỏi đảo Hanish al-Kabir trong vòng một tháng.
Khi hạn chót trôi qua và binh sĩ, dân thường Yemen không rút khỏi Hanish al-Kabir, Eritrea tấn công để giành lại đất. Họ dùng tất cả tàu có khả năng ra biển để đưa binh sĩ tới các đảo. Một số lính Eritrea phải lên tàu cá hoặc phà để ra biển. Quân đội Eritrea cũng sử dụng cả máy bay để đưa binh sĩ tới chiến đấu. Lực lượng Eritrea khống chế toàn bộ đảo sau khi giao tranh với binh sĩ Yemen từ ngày 15 tới 17/12/1995.
Dù Eritrea chiếm đảo Hanish al-Kabir, áp lực từ cộng đồng quốc tế buộc họ phải đồng ý để Tòa án Trọng tại Thường trực phân xử tranh chấp với Yemen. Vào năm 1998, tòa tuyên bố phần lớn Zukur Hanish thuộc lãnh thổ Yemen, nhưng Eritrea có quyền đánh bắt cá quanh quần đảo, đồng thời sở hữu vài đảo gần lãnh thổ của họ.
Theo TRI THỨC TRỰC TUYẾN
