Nhận thức đúng đắn mối quan hệ giữa địa kinh tế và địa chính trị là co sở để hoạch định và thực thi chiến lược phát triển quốc gia, nhất là chiến lược đối ngoại và hội nhập quốc tế.
Chia sẻ những đặc tính một lý thuyết khoa học phải có, các học giả của bộ môn quan hệ quốc tế đề cập đến ba phạm trù chính khi bàn về lý thuyết quan hệ quốc tế.
Kể từ khi thuật ngữ Quyền dân tộc tự quyết (Self-determination) ra đời vào nửa cuối thế kỷ 18 cho đến nay, nguyên tắc quyền dân tộc tự quyết đã mang nhiều ý nghĩa khác nhau.
Trong thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, đi sau Mỹ, nhiều quốc gia mới khác có sự chia rẽ nội bộ đáng kể cũng đã đón nhận khái niệm liên bang, bao gồm Brazil, Canada, Mexico và Thụy Sĩ.
Liên minh (Alliance) trong quan hệ quốc tế được thừa nhận khi xuất hiện những thỏa thuận chính thức giữa hai hay nhiều quốc gia để cùng nhau hợp tác với nhận thức chung, chia sẻ chung về vấn đề an ninh.
Là một chủ thể đặc biệt, các quốc gia có hai loại trách nhiệm riêng biệt. Một là trách nhiệm của quốc gia đối với các công dân của quốc gia đó. Hai là trách nhiệm của quốc gia đối với cộng đồng quốc tế.
Người ta cho rằng, tỷ lệ quyết sách sai lầm tại các nước phát triển ở phương Tây khá thấp, đó là do phương Tây tận dụng được các Think Tank, một loại hình tổ chức có tính chất tư vấn hiến kế cho tầng lớp lãnh đạo quốc gia.
Từ khi hình thành nhà nước, mối quan hệ của nhà nước với tôn giáo không phải lúc nào, ở đâu cũng xuôi chiều mà có khi diễn ra xung đột., đối kháng một mất một còn.
Các tác giả Địa chính trị nổi tiếng có thể kể tới: Friedrich Ratzel, Rudolf Kjellen, Halford Mackinder, Alfred Thayer Mahan, Karl Haushofer và Nicholas J. Spykman.
Chủ nghĩa hiện thực, bên cạnh chủ nghĩa tự do, là một trong hai trường phái lý thuyết quan trọng nhất trong quan hệ quốc tế, được hình thành từ lâu đời và có ảnh hưởng mạnh mẽ đối với tư duy hoạch định chính sách đối ngoại của các quốc gia.