Bản nhạc ‘Giấc mộng đêm hè’ – một tuyệt phẩm của Felix Mendelssohn

Bản Overture “Giấc mộng đêm hè” được soạn khi Mendelssohn còn là một chàng trai 17 tuổi với tài năng âm nhạc đáng kinh ngạc.

Bản nhạc ‘Giấc mộng đêm hè’ – một tuyệt phẩm của Felix Mendelssohn

Bộ nhạc nền cho vở kịch A Midsummer Night’s Dream (Giấc mộng đêm hè), Op. 61 của Mendelssohn được hoàn thành 16 năm sau khi ông viết bản Overture “Giấc mộng đêm hè”, Op. 21. Tính nhất quán trong phong cách và sự thống nhất về âm nhạc giữa chúng dễ làm người ta lầm tưởng rằng chúng được viết cùng một thời gian.

Bản Overture “Giấc mộng đêm hè” được soạn khi Mendelssohn còn là một chàng trai 17 tuổi với tài năng âm nhạc đáng kinh ngạc. Phần còn lại của nhạc nền cho vở kịch được soạn khi ông đã là một giám đốc âm nhạc tại Viện hàn lâm nghệ thuật của đức vua Phổ Friedrich Wilhelm IV và tại Dàn nhạc Leipzig Gewandhaus.

Giấc mộng đêm hè của William Shakespeare đã luôn là vở kịch mà Felix Mendelssohn và chị gái ông, Fanny Mendelssohn, vô cùng yêu thích. Vua Wilhelm IV đã ủy thác Mendelssohn soạn phần nhạc nền còn lại để dàn dựng vở kịch này năm 1842 tại Nhà hát Hoàng gia ở Berlin.

Đây là một trong các hợp đồng viết nhạc cho sân khấu mà Mendelssohn nhận được khi ở vị trí giám đốc âm nhạc. Đạo diễn kịch là Ludwig Tieck, một trong những dịch giả tạo nên phiên bản tiếng Đức cuối cùng của vở kịch, cũng là phiên bản mà Mendelssohn đã thích thú nghiên cứu kỹ lưỡng như chính các dịch giả vậy.

Bộ nhạc nền cho vở kịch Giấc mộng đêm hè của Mendelsohn có tổng cộng 14 tiết mục thanh nhạc và khí nhạc, gồm cả bản overture trứ danh. Âm nhạc kết hợp giữa các hình thức truyền thống và cấu trúc âm nhạc thời Cổ điển với cảm xúc và cách biểu đạt của thời Lãng mạn. Trong mọi tiết mục, Mendelssohn đã rải rắc các chủ đề và motive được rút ra từ bản overture ban đầu nhằm tạo ra sự gắn kết.

Cùng với bản overture, các tiết mục khí nhạc khác như Scherzo, Intermezzo, NotturnoWedding March (Hành khúc đám cưới) thường được trích ra để biểu diễn trong các chương trình hòa nhạc. Wedding March của Mendelssohn trở nên quen thuộc không kém gì Wedding March của Richard Wagner vì chúng thường được sử dụng trong các đám cưới trang trọng.

Wedding March của Mendelssohn được mở đầu bằng tiếng kèn trumpet rộn ràng, rất phù hợp với đám cưới chung của ba cặp tình nhân thành Athens trong vở kịch Giấc mộng đêm hè. Hai đoạn trio được tách biệt bằng chủ đề mở đầu; dàn dây và tiếng sáo flute líu lo ngụ ý vai trò mai mối của các tiên nữ ở đoạn kết câu chuyện.

Overture “Giấc mộng đêm hè” là một tác phẩm đặc biệt thú vị, đóng vai trò như điểm xuất phát cho sự nghiệp âm nhạc của Mendelssohn. Nó là tác phẩm đầu tiên thể hiện được cá tính và sự thuần thục trong khả năng sáng tạo của ông.

Bản overture chứa đựng tất cả các motive trong vở kịch: các bài ca và vũ điệu của các nàng tiên, sự rượt đuổi nhau của các tình nhân, vũ điệu của các anh hề, vẻ yêu kiều của Titania và sự tinh quái của Puck.

Overture “Giấc mộng đêm hè” dễ dàng dẫn người nghe vào một vương quốc thần tiên với tất cả vẻ đẹp thơ mộng, tao nhã, duyên dáng và nhẹ nhõm. Sự hòa trộn thanh tao giữa óc hài hước và trí tưởng tượng được chàng trai trẻ Felix Mendenssohn tạo ra bằng một bút pháp cứng cỏi và mạnh mẽ nhất.

Khi vở kịch Giấc mộng đêm hè của Shakespeare được dàn dựng tại Đức năm 1939, các quan chức văn hóa Phát xít đã loại ngay phần nhạc nền của Mendenssohn vì ông là người gốc Do Thái. Carl Orff là một trong những nhà soạn nhạc hưởng ứng lời kêu gọi viết một bộ nhạc nền khác cho vở kịch này.

Trong lịch sử sân khấu thế giới, một kiệt tác kịch nói có thể có nhiều bộ nhạc nền giá trị được soạn bởi các nhà soạn nhạc cổ điển khác nhau về dân tộc hay thời đại. Chẳng hạn như Gabriel Fauré (Pháp) và Jean Sibelius (Phần Lan) đều viết nhạc nền cho vở kịch đề tài tình yêu Pelléas và Mélisande của tác giả Bỉ viết tiếng Pháp Maurice Maeterlinck (giải Nobel Văn chương năm 1911).

Nhắc tới Giấc mộng đêm hè, người yêu sân khấu kịch nói nghĩ đến William Shakespeare, người yêu hội họa nghĩ đến Joseph Noel Paton, người yêu nhạc cổ điển nghĩ trước hết đến Felix Mendelssohn. Còn tôi, người viết bài này, tôi nghĩ đến tình yêu và mùa xuân.

Theo NGỌC ANH / NHACCODIEN

Tags: , ,