⠀
Trong thâm tâm, người Đức chỉ mong muốn Nga sẽ đánh bại Ukraina?
Matthew Olex-Szczytowski là một chủ ngân hàng và nhà sử học, người đã cố vấn cho một số thủ tướng và bộ trưởng Ba Lan. Ông vừa có bài viết bày tỏ lo ngại sự trỗi dậy của nước Đức.
Giới tinh hoa Berlin nhanh chóng đánh bại các quốc gia khác vì bất kỳ nhận thức nào thiếu khả năng dự báo. Khả năng dự toán (berechenbar) hay “có tính liều lĩnh” được xếp hạng cao trong số các đức tính của Teutonic (tộc người Đức cổ). Vì vậy, những thay đổi chính sách gần đây của chính Đức đã rất đáng kinh ngạc.
Việc Ukraina hứng chịu tấn công khiến họ mong muốn lên án Tổng thống Putin, kêu gọi chấm dứt sự phụ thuộc năng lượng vào Nga và thúc giục các chuyến hàng vũ khí tới Kiev. NATO đã thay thế các phương án phòng thủ ở EU. Ukraina được đặt trước một con đường, mặc dù dài, vào Liên minh. Niềm vui của chúng tôi (phương Tây) tăng lên khi nhớ lại thỏa thuận không thể lay chuyển dưới thời Angela Merkel và những người tiền nhiệm của bà.
Không có sự quay đầu nào lại triệt để hơn cam kết chấm dứt nhiều thập niên của chủ nghĩa hòa bình và chi tiêu nghiêm túc cho lực lượng vũ trang. Những lời tự chúc mừng vang dội vào đầu tháng 6 khi quốc hội Đức đồng ý thông qua quỹ trị giá 100 tỉ euro cho Bộ quốc phòng Đức Bundeswehr. Cuộc bỏ phiếu được ca ngợi trong và ngoài nước là bằng chứng về sự trưởng thành địa chính trị mới.
Nhưng điều đó bây giờ là vô nghĩa. Không có thời gian để bộ máy Berlin phát triển một học thuyết an ninh mới và mang nó phục vụ cho người dân. Trong tiếng vang của những thay đổi tức thì của Đức – hãy nhớ việc Merkel rời bỏ điện hạt nhân và việc bà mở cửa biên giới chứ? – quyết định có trước khi cân nhắc.
Những gì Đức làm với quân đội của họ rõ ràng là rất quan trọng: đối với các đồng minh, láng giềng, Putin và thế giới. Vì vậy, khi theo dõi các chính sách đang phát triển, chúng tôi rất muốn nhớ rằng sự chuyển biến đó qua một đêm có thể thay đổi như thế nào. Bản thân cuộc chiến khó có thể tính toán, tác động của việc Putin siết chặt khí đốt là không thể đoán trước được và chính trị gia Đức đang chia rẽ sâu sắc về các vấn đề quốc phòng.
Dấu hiệu của sự chia rẽ là cuộc chiến giữa các đảng phái về cung cấp vũ khí cho Ukraina. Bộ Ngoại giao (do đảng Xanh điều hành) và Bộ Tài chính (đảng Dân chủ Tự do FDP điều hành) đã chống lại Bộ Quốc phòng (do đảng Dân chủ xã hội SPD điều hành). Cốt lõi của sự hỗn loạn là chính Thủ tướng, phản đối một cách mạn tính việc gửi súng panzer và những thiết bị quân sự sát thương khác.
Tại các hội nghị thượng đỉnh EU, G7 và NATO, Scholz một lần nữa tuyên thệ ủng hộ Ukraina. Tuy nhiên, sự xác thực của lời tuyên bố đã bị cố vấn chính sách đối ngoại chính của ông bác bỏ, người đã nói thẳng rằng mục đích chính của Đức là đảm bảo các mối quan hệ trong tương lai với Nga. Có lẽ không có gì ngạc nhiên ở đây: bộ máy SPD từ lâu đã có quan điểm cố định đối với Moskva. Bản thân Scholz cảm thấy tình yêu dành cho nước Nga… Ông nổi lên dưới thời thủ tướng Schröder, sau này là một nhà vận động hành lang được người Nga trả lương. Trong bối cảnh này, một bài báo của Lars Klingbeil, người đứng đầu SPD, đã khiến cả thế giới phải sửng sốt. Đức phải là một cường quốc hàng đầu, một Führungsmacht. Các tác động quân sự đã có ở đó nhưng không được giải thích.
Điều đó đưa chúng tôi tìm đến Bộ quốc phòng Đức. Quỹ mới chỉ chiếm chưa đến một phần ba tổng số tiền mà Đức chi cho quân đội trong sáu năm qua. Năm 2014, NATO đều đồng ý mục tiêu 2% GDP cho quốc phòng, nhưng Đức thẳng thừng từ chối cam kết. Đức đã chi tiêu khoảng 1,3%. Mốc 2% sẽ có nghĩa là tổng cộng ngân sách quốc phòng lên khoảng 520 tỉ euro; 3% sẽ tương đương với 780 tỉ euro. Tỷ lệ phần trăm của Mỹ là khoảng 3,5%. Theo Richard Shirreff, Phó Tư lệnh tối cao của NATO ở châu Âu thì vào những năm giữa của bà Merkel, con số đó không mấy ấn tượng. Ông ấy nói với tôi: “Có khả năng Putin sẽ không thực hiện cuộc phiêu lưu của mình nếu các nền kinh tế lớn nhất ở châu Âu, Anh, Pháp, nhưng đặc biệt là Đức, không làm ngơ và đầu tư đúng mức vào quốc phòng”.
Trong mọi trường hợp, chúng tôi không thể chắc chắn rằng 100 tỉ euro sẽ được chi tiêu một cách hợp lý. Những con số đặt ra nhiều câu hỏi. 33 tỉ euro dành cho không quân như mua 35 chiếc F-35 của Mỹ, 21 tỉ euro về chỉ huy và điều khiển kỹ thuật số, 17 tỉ euro cho lục quân và 8 tỉ euro cho hải quân. Nhưng những gì về chi phí “duy trì” thì đâu? Tại Mỹ, chi phí ban đầu cho một chiếc F-35 thấp hơn một phần tư chi phí bảo trì và dự báo là con số tương tự sẽ áp dụng cho các mua sắm vũ khí khác của Đức. Trang bị quân sự hiện đại có giá cao gấp nhiều lần so với số tiền bạn phải trả trước khi chi phí hoạt động và bảo trì được tính vào. Vì vậy, ngay cả khi danh sách mua sắm từ tác động ở Ukraina, thì trong tương rõ ràng là lai Đức sẽ phải chi gần 3% GDP. Nhưng không có dấu hiệu ủng hộ ngay cả đối với 2%, từ cả Bộ Tài chính thuộc FDP vốn khá chặt chẽ chuyện tiền nong, đến những người theo chủ nghĩa hòa bình trong SPD, hay nói chung.
Tiếp đó chuyện động lực và tinh thần. Bộ quốc phòng Đức có vỏn vẹn 100.000 nhân sự trong các vai trò chiến đấu trong tổng số nhân viên là 183.000 người. Việc mở rộng sẽ phụ thuộc không tương xứng ở các bang phía đông, nơi tỷ lệ thất nghiệp tương đối cao, nhưng sự ủng hộ cho đảng AfD (Con đường khác cho nước Đức) là rất mạnh mẽ. Điều này không thể bị bỏ qua: quân đội đã bị bủa vây bởi sự xâm nhập của Cánh hữu.
Đáng lo ngại là, chính Bộ quốc phòng Đức đã thúc đẩy những xuyên tạc về quá khứ của Đức Quốc xã. Mức độ của căn bệnh này đã được chỉ ra trong một cuộc khảo sát của tờ báo hàng đầu Die Zeit: một nửa dân số tin rằng Đức Quốc xã là một nhóm nhỏ đã đánh chiếm đất nước của họ, vì vậy hầu hết người Đức vô tội trong chiến tranh và Holocaust. Đặc biệt, trong số những người ủng hộ AfD, 84% nghĩ như vậy. Trong khi đó, 30% tin tưởng một cách khăng khăng rằng người thân của họ đã chống lại. Khoảng 2/3 tin rằng đất nước không bị đánh bại mà được giải phóng vào năm 1945. Gần 60% và hơn 4/5 số người ủng hộ AfD cho rằng các quốc gia khác cũng có tội như Đức vì tham gia các cuộc chiến và tội ác của Đức Quốc xã. Khi Bundeswehr mở rộng, kiểu suy nghĩ này có thể tràn lan hơn bao giờ hết trong hàng ngũ của quân đội Đức.
Vì vậy, khi theo dõi cách Berlin tái trang bị, chúng tôi muốn theo dõi các câu chuyện và học thuyết mà Berlin phát triển chặt chẽ như công nghệ mà họ triển khai. Không nơi nào có sự hoài nghi lớn hơn ở chiến tuyến giữa NATO và EU ở Trung Âu. Ở đó có sự ngạc nhiên về việc nước Đức kể lại lịch sử của mình. Cũng có những lo lắng hiện hữu về việc Bộ quốc phòng Đức thực hiện Điều 5 của hiệp ước NATO, theo đó mỗi thành viên sẽ chiến đấu nếu có bất kỳ thành viên nào bị tấn công. Trước chiến tranh Ukraina, chỉ có 34% người Đức muốn giúp đỡ nếu các quốc gia láng giềng với Nga bị tấn công.
Chúng tôi không biết liệu ngày hôm nay có nhiều hơn (hay ít hơn) hay không. Dù là con số nào, nó sẽ có ý nghĩa như thế nào đối với khái niệm Führungsmacht (cường quốc dẫn dắt) mới ra đời? Ở những nơi như Warsaw và Prague, nhiều người đã tin rằng trong thâm tâm toàn bộ nước Đức, không chỉ SPD, đang cùng với Nga muốn Ukraina thất bại. Điều này là do một Ukraina thành công (cộng với Moldova và Georgia) sẽ sớm gia nhập EU.
Với Ba Lan và những nước khác, họ có thể tạo thành một khối ủng hộ Đại Tây Dương với một phần ba dân số của Liên minh và do đó, đánh bại các kế hoạch bá quyền của Đức. Một ngày nọ, khi Jarosław Kaczyński, người đứng đầu đảng cầm quyền ở Warsaw, tự hỏi công khai rằng liệu Đức có vũ trang chống lại Putin hay Ba Lan hay không, thì đó là ông ta đang nói đùa. Có lẽ đó không phải là một điều hay ho cho lắm, nhưng rõ ràng là một trong những cảnh báo đáng lo.
Theo MỘT THẾ GIỚI
