Định vị vị thế của Việt Nam trong cục diện thế giới hiện nay

Thế giới đã bước vào giai đoạn có nhiều thay đổi lớn. Tình hình ngày càng trở nên phức tạp khi các vấn đề rối loạn về an ninh, phát triển bền vững và thất bại trong quản trị ngày càng trở nên nổi bật trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu. Trong bối cảnh này, Việt Nam là một quốc gia đang vươn mình, đang nỗ lực đóng góp ngày càng nhiều cho sự hòa bình, ổn định và phát triển của thế giới.

Những xu hướng định hình cục diện thế giới mới

Thế giới đang phải đối mặt với những thách thức lớn chưa từng có kể từ sau chiến tranh lạnh, có thể làm thay đổi cục diện thế giới.

Thế giới không còn thực sự “hòa bình”

Liên Hợp Quốc mô tả tình hình toàn cầu hiện nay là “khủng hoảng”. Ngưỡng xung đột giữa các quốc gia đã lên đến đỉnh điểm kể từ Chiến tranh lạnh, yếu tố đe dọa chiến tranh hạt nhân cũng hiện hữu ở mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Xung đột được xếp hạng là mối nguy hiểm lớn nhất mà thế giới phải đối mặt trong Báo cáo Rủi ro Toàn cầu năm 2025. Có gần 60 cuộc xung đột vũ trang diễn ra vào năm 2023 và hiện tại, khoảng 2 tỷ người, một phần tư nhân loại, đang sống ở các quốc gia bị ảnh hưởng bởi xung đột vũ trang. Số người dân thương tử vong tăng hơn 30% trong khoảng thời gian từ năm 2023 đến năm 2024, chủ yếu là do xung đột vũ trang leo thang ở Trung Đông, Bắc Phi và Đông Âu. Trong năm 2024, ít nhất hơn 200.000 người đã thiệt mạng và hơn 120 triệu người hiện đang phải sơ tán. Chi tiêu quân sự toàn cầu cũng đã tăng vọt, đạt mức cao nhất mọi thời đại là hơn 2,4 nghìn tỷ USD vào năm 2023.

Xung đột không chỉ ngày càng thường xuyên và dữ dội hơn mà còn ngày càng mang tính quốc tế hóa, khó giải quyết và khó chấm dứt. Và điều khiến thế giới trong thời gian tới đặc biệt nguy hiểm là tất cả các loại xung đột vũ trang này đều xảy ra đồng thời, có mối liên hệ với nhau và chịu sự kiểm soát rất ít của các rào chắn quốc tế để kìm hãm các cuộc chiến thêm leo thang. Ngược lại, các cuộc chiến tranh đang có xu hướng “quốc tế hóa” với các sự can thiệp trực tiếp hoặc gián tiếp từ các thế lực bên ngoài. Các sự hỗ trợ từ bên ngoài cho các bên tiếp tục thúc đẩy giao tranh, thuyết phục các bên tham chiến rằng họ có thể gây sức ép để giành thêm chiến thắng trên chiến trường thay vì một giải pháp hòa bình, khiến tương lai hòa bình của các cuộc chiến càng thêm xa.

Cuộc chiến giữa Nga và Ukraina đã chuẩn bị bước sang năm thứ 4 và cuộc chiến vẫn tiếp tục rơi vào bế tắc. Xung đột tại Trung Đông và Bắc Phi cũng ngày càng leo thang. Sau hơn một năm, bắt đầu từ cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 07/10/2023, từ các phản ứng đáp trả của Israel, cuộc xung đột đã lan sang các quốc gia lân cận là Lebanon, Syria, Iran, Yemen và xa hơn nữa. Tín hiệu tích cực mới nhất là thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas sẽ có hiệu lực từ ngày 16/01/2025. Tuy nhiên, đây cũng chỉ mới là thỏa thuận tạm thời và mức độ tuân thủ thỏa thuận này giữa hai bên vẫn còn là một câu hỏi. Bên cạnh đó nội chiến tàn khốc tại Sudan vẫn tiếp diễn, cuộc nội chiến đã thu hút nhiều thế lực nước ngoài ủng hộ một bên chống lại bên kia. Hơn mười quốc gia ở Châu Phi, Trung Đông và Châu Á được biết là đã tham gia vào cuộc chiến tranh của Sudan, khiến đây trở thành một trong nhiều cuộc xung đột ủy nhiệm của khu vực .

Các cuộc chiến tranh trên thế giới đang đặt ra những mối lo sợ cho các cuộc xung đột trong tương lai ở Đông Á: Trung Quốc “thống nhất” Đài Loan bằng vũ lực và xung đột Nam – Bắc Triều.

Khủng hoảng nhân quyền

Các cuộc chiến giữa các thế lực, ngoại quốc hoặc nội tại đều gây ra thương vong hàng loạt, gây ra những tổn thất nhân đạo khủng khiếp.

Tháng 9/2024, báo cáo của Wall Street Journal cho biết khoảng 1 triệu người Ukraina và Nga đã thiệt mạng hoặc bị thương kể từ khi chiến tranh bắt đầu, trong đó, trong nửa đầu năm 2024, số người chết ở Ukraina gấp ba lần số người được sinh ra .

Cuộc chiến Israel – Hamas đã khiến 44.000 người tử vong, trong đó phần lớn cả dân thường, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em. Phần lớn 2,3 triệu người dân Gaza phải di tản và hàng trăm nghìn người phải đối mặt với nguy cơ chết đói. Suy dinh dưỡng và bệnh tật đang lan tràn trong người dân Palestine, trong khi các bệnh viện bị hư hại và thiếu nguồn cung cấp. Trong khi đó, vào tháng 10 năm 2024, Israel đã thông qua luật cấm Cơ quan Cứu trợ và Việc làm của Liên Hợp Quốc (UNRWA) dành cho Người tị nạn Palestine hoạt động trong nước và hạn chế hoạt động của cơ quan này tại Gaza và các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng ở Bờ Tây bằng cách ngừng liên lạc giữa các bên liên quan trong chính phủ Israel và cơ quan này. Luật này sẽ có hiệu lực vào cuối tháng 1 năm 2025, làm trầm trọng thêm thảm họa nhân đạo ở Gaza.

Tại Sudan, sau hơn một năm rưỡi giao tranh, cuộc chiến tại Sudan đã khiến 26 triệu người, hơn một nửa dân số (trước chiến tranh) của đất nước đang phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực trầm trọng . Theo Liên Hợp Quốc, nội chiến và nạn đói khiến đây trở thành cuộc khủng hoảng nhân đạo thảm khốc nhất. Hơn 60.000 người chết trong cuộc chiến ở Sudan cho đến nay, và các bên tham chiến đều bị cáo buộc thực hiện hành vi thanh trừng sắc tộc và diệt chủng, đặc biệt là RSF ở El-Geniena thuộc bang Tây Darfur .

Bất ổn kinh tế toàn cầu

Sự bất ổn địa chính trị toàn cầu và căng thẳng thương mại sẽ tiếp tục tác động tiêu cực đến nền kinh tế thế giới. Ngân hàng Thế giới WB dự đoán kinh tế toàn cầu sẽ tăng trưởng 2,7% trong 2 năm 2025 và 2026 , thấp hơn so với mức tăng trưởng trung bình trước đại dịch COVID-19. Các cuộc xung đột, bất ổn chính trị đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng, giá cả hàng hóa leo thang, các thách thức này sẽ vẫn tiếp diễn trong thời gian tới. Tình trạng thiếu hụt năng lượng và nguyên liệu thô dự kiến sẽ thúc đẩy giá tăng, tăng lạm phát và bất ổn thị trường.

Cùng với đó, việc Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng có thể làm hồi sinh các chính sách “Nước Mỹ trên hết”, tạo ra các rào cản thương mại và gây căng thẳng cho hợp tác toàn cầu . Dựa trên lập trường của nhiệm kỳ đầu tiên, chính quyền Trump 2.0 dự kiến sẽ gia tăng các cuộc đối đầu thương mại với Trung Quốc, trong đó các biện pháp tăng thuế quan và trừng phạt sẽ trở nên mạnh mẽ hơn. Một số lĩnh vực cốt lõi sẽ là xe điện (EV), trí tuệ nhân tạo (AI) và chip bán dẫn. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế 60% đối với các sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc và thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ mọi nơi khác. Sự trở lại của Tổng thống Trump cũng đồng nghĩa với sự trở lại của chủ nghĩa bảo hộ, tạo ra thêm những thách thức đối với thương mại và hợp tác quốc tế. Các ảnh hưởng về kinh tế, an ninh và ngoại giao của các chính sách dưới chính quyền Trump 2.0 sẽ không chỉ định hình lại quan hệ Mỹ-Trung mà còn ảnh hưởng đến bối cảnh địa chính trị toàn cầu rộng lớn hơn.

Xa hơn, Indermit Gill, nhà kinh tế trưởng và Phó chủ tịch cấp cao về Kinh tế phát triển của Ngân hàng Thế giới cho biết: “25 năm tới sẽ là một chặng đường khó khăn hơn đối với các nền kinh tế đang phát triển so với 25 năm qua. Hầu hết các thế lực từng hỗ trợ sự trỗi dậy của họ đã tan biến. Thay vào đó là những cơn gió ngược đáng sợ: gánh nặng nợ cao, đầu tư yếu, và chi phí gia tăng của biến đổi khí hậu.

Vai trò của các tổ chức quốc tế ngày càng suy giảm trong khi sự thiếu tôn trọng và thực thi luật pháp quốc tế ngày càng gia tăng.

Một sự định hình lại thế giới rộng lớn hơn đang diễn ra và các tổ chức quốc tế quan trọng đang gặp khó khăn trong việc phát huy vai trò của mình trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu. Liên Hợp Quốc, tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh, đang bế tắc trong việc tìm cách giải quyết các khủng hoảng toàn cầu, từ chiến tranh, nhân đạo đến vấn đề khí hậu. Tiền thân của LHQ, là Hội Quốc Liên, được thành lập sau Chiến tranh Thế giới thứ I, với mục tiêu gìn giữ hòa bình và giảm bớt nguy cơ nổ ra chiến tranh giữa các nước, đã thất bại và sụp đổ khi Chiến tranh Thế giới thứ II nổ ra. Giờ đây, Liên Hợp Quốc cũng đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có, thậm chí có thể đẩy sự tồn tại của nó tới ranh giới sống còn. Việc phá hoại các cam kết quốc tế và khuôn khổ an ninh cùng tình trạng miễn trừ ngày càng tăng. Asif Khan, Giám đốc Chính sách và Hòa giải tại Vụ Gìn giữ Hòa bình và Chính trị của Liên hợp quốc, cho biết: “Những vi phạm luật pháp quốc tế và sự gia tăng xung đột là điều đáng lo ngại” .

Những điều khoản cốt lõi của Hiến chương Liên Hợp Quốc, vốn đã được các quốc gia ký cam kết, đang bị vi phạm một cách nghiêm trọng mà không thể giải quyết.

Tháng 2 năm 2022, một thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc – Nga, đã đưa quân vào quốc gia láng giềng Ukraina, bắt đầu cho cuộc khủng hoảng kéo dài đến hiện nay với việc hai bên đều tuyên bố đã kiểm soát một phần lãnh thổ của đối phương. Cuộc khủng hoảng Ukraina đã thách thức các nguyên tắc cốt lõi của Liên Hợp Quốc là “ không đe dọa sử dụng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực để chống lại toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia khác”. Cuộc chiến đã làm tăng nguy cơ một cách mạnh mẽ so với trước đây về việc lãnh thổ bị tước bỏ khỏi một quốc gia bằng vũ lực, đánh dấu chương mới về việc sử dụng chiến tranh như một công cụ để đẩy nhanh sự thay đổi trong trật tự thế giới. Trong khi đó, quyền “phủ quyết” của Nga trong Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã khiến các nỗ lực của tổ chức này là một quá trình không có kết quả. Tương tự với khủng hoảng tại Israel – Palestine, xung đột giữa Israel và Palestine có tuổi đời dài bằng LHQ vẫn chưa giải quyết và có lẽ sẽ không bao giờ giải quyết được bởi cơ chế bỏ phiếu của tổ chức này .

Donald Trump sau khi trở lại vị trí Tổng thống Mỹ cũng đã đưa ra ý tưởng thiếu tôn trọng chủ quyền của các quốc gia khác khi tuyên bố tham vọng sáp nhập Panama, Greenland và Canada. Các phát ngôn này gây ra mối đe dọa bất ngờ đối với luật pháp và các chuẩn mực về chủ quyền: Chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ giống như bất kỳ điều gì khác trong một thỏa thuận: có thể thương lượng. Joshua Keating, tổng biên tập của VOX, trong một bài viết cũng đã chia sẻ quan điểm “Tổng thống Trump không coi trọng ý tưởng về toàn vẹn lãnh thổ” .

Trong khi đó, bạo lực chính trị gia tăng, công lý quốc tế đang lung lay. Năm 2016, Trung Quốc đã không công nhận phán quyết từ Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague, Hà Lan đối với các yêu sách phi lý của nước này trên Biển Đông. Từ đó tới nay, Trung Quốc vẫn tiếp tục các hành động xâm lấn, hiện diện trái phép, khiêu khích tại Biển Đông, vi phạm chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia khác trong khu vực, trong đó có Việt Nam, được quy định tại Công ước UNCLOS 1982 mà Trung Quốc đã tham gia ký kết.

Năm 2024, Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã phát lệnh bắt Thủ tướng Israel Netanyahu, cựu bộ trưởng quốc phòng Israel Gallant và chỉ huy cánh vũ trang của Hamas Mohammed Deif vì tội ác chiến tranh và chống nhân loại trong cuộc xung đột Israel – Hamas ở Dải Gaza. Đã có sự chia rẽ trong cộng đồng quốc tế đối với lệnh bắt giữ này, ngay cả giữa các quốc gia châu Âu công nhận tòa án này. Pháp đã từ chối tuân thủ phán quyết , với lý do được cho là miễn trừ của những người không ký kết Quy chế Rome, trong khi Ý tuyên bố sẽ tuân thủ lệnh bắt nhưng cũng gọi lệnh bắt này là “không khả thi” . Mỹ, dù không tham gia ICC, Tổng thống Biden gọi lệnh bắt của ICC với Thủ tướng Israel Netanyahu là “sự xúc phạm”. Trước đó, khi ICC ra lệnh bắt Tổng thống Nga Putin, Nga cũng coi lệnh bắt giữ của ICC là “vô hiệu và không thể chấp nhận được” . Luật pháp quốc tế đang đặt ra những câu hỏi về tính khả thi và cả sự tuân thủ. Trong khi thiếu sự tôn trọng và thực thi ở cấp độ cao, các quyết định mang tính biểu tượng sẽ càng làm suy thoái giá trị và vai trò thực của luật pháp quốc tế trong giải quyết các thách thức toàn cầu.

Tình trạng khẩn cấp về khí hậu

Các tác động của biến đổi khí hậu đang hiện hữu rõ rệt với tần suất ngày càng gia tăng, trực tiếp ảnh hưởng đến kinh tế, xã hội và đời sống của người dân trên toàn cầu. Trong những năm gần đây, nhiệt độ trung bình toàn cầu đang tiếp tục tăng, các sự kiện thời tiết khắc nghiệt, bao gồm nắng nóng, hạn hán, lũ lụt và bão, đang trở nên thường xuyên và nghiêm trọng hơn; mực nước biển dâng sẽ tiếp tục đe dọa các khu vực ven biển khi các sông băng và băng cực tan chảy; và quá trình axit hóa đại dương đang gia tăng, ảnh hưởng xấu đến các hệ sinh thái biển; cuối cùng, đa dạng sinh học sẽ tiếp tục bị suy yếu, với nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng .

Các nhà lãnh đạo toàn cầu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới lần thứ 20 tại Davos, Thụy Điển vừa qua cho biết xung đột vũ trang leo thang là mối đe dọa cấp bách nhất vào năm 2025, nhưng tình trạng khẩn cấp về khí hậu dự kiến sẽ gây ra mối lo ngại lớn nhất trong thập kỷ tới. Gim Huay Neo, Giám đốc Điều hành của WEF, cho biết: “Cuộc khủng hoảng khí hậu và thiên nhiên đòi hỏi sự quan tâm và hành động khẩn cấp. Vào năm 2024, nhiệt độ toàn cầu hàng năm đã đạt mức kỷ lục 1,54 độ C so với mức trung bình trước thời kỳ công nghiệp, với nhiều nơi trên thế giới đang trải qua các sự kiện thời tiết thảm khốc chưa từng có” .

Vấn đề khí hậu đang ngày càng cấp bách, không thể chỉ được giải quyết bằng một số quốc gia, mà là sự nỗ lực quốc tế, trong đó bất kỳ lỗ hổng nào cũng có thể khiến nỗ lực của các quốc gia khác không còn giá trị. Tuy nhiên, cuộc đấu tranh giảm phát thải toàn cầu đang phải đối mặt với sự thiếu hụt nguồn lực tài chính và quan trọng hơn là hành động thực tế. Mỹ, quốc gia phát thải khí nhà kính lớn thứ hai thế giới sau Trung Quốc dự kiến sẽ tiếp tục rút khỏi Thỏa thuận Paris năm 2015.

Tuy nhiên, hành động vì sự bền vững của nhân loại là điều chắc chắn phải xảy ra. Các cam kết khí hậu sẽ thúc đẩy các hoạt động từ kinh tế – xã hội theo hướng thân thiện với môi trường hơn, ít phát thải hơn. Ngành công nghiệp năng lượng tái tạo và các giải pháp sạch như xe điện sẽ trở thành các ưu tiên và xu hướng trong chương trình nghị sự của các quốc gia.

Sự bùng nổ của AI và tiến bộ công nghệ

Trong những năm gần đây, công nghệ Trí tuệ Nhân tạo – AI và các tiến bộ công nghệ đang dần trở thành một trong những nhân tố quan trọng nhất định hình tương lai của thế giới trên mọi mặt trận An ninh – Quân sự, Kinh tế – Chính trị – Xã hội. Công nghệ đang được cải tiến nhanh chóng, nó có thể sớm tự động hóa việc làm, thúc đẩy nghiên cứu khoa học từ đó định hình lại nền kinh tế toàn cầu và thậm chí thay đổi cách thức tiến hành chiến tranh. “AI dự kiến sẽ trở thành một thành phần quan trọng của sức mạnh kinh tế và quân sự trong tương lai gần” , Báo cáo Chỉ số Trí tuệ nhân tạo năm 2023 của Đại học Stanford cho biết.

Cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục diễn ra nhanh hơn trong các năm tiếp theo. Và ngoài cuộc đối đầu lưỡng cực này, thế giới cũng sẽ chứng kiến chủ nghĩa bảo hộ công nghệ ngày càng trở nên phổ biến ở các quốc gia khác.

Định vị vị thế của Việt Nam trong cục diện thế giới hiện nay

Dù “thế giới đang trong thời kỳ thay đổi có tính thời đại, từ nay đến năm 2030 là giai đoạn quan trọng nhất để xác lập trật tự thế giới mới”, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã khẳng định: “Chưa bao giờ vị thế, uy tín và hình ảnh Việt Nam độc lập, tự chủ, phát triển năng động, là bạn bè thủy chung, chân thành, là đối tác tin cậy, tích cực lại nổi bật trên trường quốc tế như hiện nay”.

Việt Nam – Quốc gia độc lập, tự chủ và phát triển năng động.

Việt Nam là một quốc gia Xã hội Chủ nghĩa độc lập, tự chủ và toàn vẹn lãnh thổ, nằm ở trung tâm Đông Nam Á và châu Á – Thái Bình Dương, với nền kinh tế đang phát triển ổn định và tăng trưởng cao trên thế giới. Quy mô nền kinh tế Việt Nam đã đạt 476,3 tỷ USD (năm 2024), đứng thứ 35 trên thế giới (2023), thứ 5 trong ASEAN.

Việt Nam là điểm đến đầu tư đáng tin cậy, hiệu quả của thế giới. Với môi trường chính trị ổn định, cùng những nỗ lực trong cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh nhiều năm qua, đã giúp Việt Nam trở thành điểm đến hàng đầu cho hoạt động sản xuất và ngày càng hấp dẫn nhà đầu tư. Các doanh nghiệp hàng đầu thế giới như Samsung, Apple, Intel, Foxconn,… đều có nhà máy đặt tại Việt Nam. Với sự hiện diện của nhiều tập đoàn nước ngoài và cả trong nước, Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong làn sóng phát triển AI, công nghiệp bán dẫn và sự dịch chuyển sản xuất diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, đầu tháng 12/2024, chuyến thăm Việt Nam lần thứ hai của ông Jensen Huang, Nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn Nvidia (Hoa Kỳ), Tập đoàn này và Chính phủ Việt Nam đã ký thỏa thuận hợp tác thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển về trí tuệ nhân tạo (AI) của Nvidia và Trung tâm Dữ liệu AI tại Việt Nam. Việc ký kết thỏa thuận với Nvidia – tập đoàn công nghệ số một thế giới hiện nay trong lĩnh vực công nghệ AI và bán dẫn, thể hiện tầm nhìn của Việt Nam trong việc “bắt kịp, tiến cùng và vượt lên” trong lĩnh AI.

Bên cạnh các doanh nghiệp FDI, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đang ngày càng khẳng định thương hiệu Made By Vietnam trên thị trường quốc tế. Sự thành công của Vinfast trong lĩnh vực ô tô đã thúc đẩy chuỗi cung ứng ô tô Việt Nam độc lập và chủ động. Không những vậy, với dấu ấn sản xuất hiện trải dài khắp Bắc Mỹ, Ấn Độ và Indonesia, VinFast đã đặt nền móng cho mạng lưới xe điện toàn cầu .

Các tiến bộ của Việt Nam không chỉ ngày càng nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân trong nước, mà còn chia sẻ và đóng góp chung vào nền văn minh nhân loại. Viettel không chỉ tạo ra bùng nổ viễn thông ở Việt Nam, mà còn đem sóng di động và dịch vụ số phục vụ người dân ở nhiều quốc gia khác như Campuchia, Burundi (châu Phi), Peru (Nam Mỹ),..

Năm 2023, một gia đình người Úc đã tới Việt Nam để điều trị cho con gái bằng nội soi một lỗ – kỹ thuật chỉ 2 nước trên thế giới thực hiện thành công, một trong số đó là Việt Nam.

Việt Nam là bạn bè thủy chung, chân thành, là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 194 quốc gia, trong đó có 3 nước quan hệ đặc biệt (Lào, Campuchia, Cu Ba), 9 nước đối tác chiến lược toàn diện (Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hoa Kỳ, Australia, Pháp, Malaysia), 12 nước đối tác chiến lược và 13 nước đối tác toàn diện, và là thành viên tích cực của hơn 70 tổ chức khu vực và quốc tế. Việt Nam hiện đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện hoặc đối tác chiến lược với tất cả 5 nước Uỷ viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, và mở rộng quan hệ kinh tế – thương mại với 230 quốc gia và vùng lãnh thổ. Việt Nam đã và đang thể hiện tốt vai trò là bạn, là đối tác tin cậy của cộng đồng quốc tế; có nhiều sáng kiến, đề xuất và chủ động, tích cực tham gia có hiệu quả vào các hoạt động của ASEAN, tổ chức Liên hợp quốc và nhiều tổ chức quốc tế khác.

Việt Nam đang không ngừng khẳng định vai trò chủ động và đóng góp tích cực vào các hoạt động của LHQ, chia sẻ sâu sắc các giá trị cốt lõi của tổ chức này.

Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu ủng hộ chủ nghĩa đa phương và cách tiếp cận đa phương để giải quyết các thách thức toàn cầu, đề cao tuân thủ Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế, đặc biệt là các nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình. Việt Nam luôn đóng góp tích cực để thúc đẩy trật tự kinh tế – thương mại quốc tế công bằng, bình đẳng, bảo vệ quyền lợi chính đáng của các nước đang phát triển.

Đồng hành cùng nỗ lực chung quốc tế, Việt Nam đang nỗ lực hết mình ứng phó với biến đổi khí hậu, cam kết phấn đấu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 và phát triển mạnh các sáng kiến carbon thấp để đạt được mục tiêu tham vọng này. Mặc dù nguồn lực và trình độ phát triển khoa học công nghệ còn khiêm tốn, sự nỗ lực của Việt Nam trong việc nghiên cứu và phát triển các giải pháp carbon thấp thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của Việt Nam trong các cam kết quốc tế, Việt Nam không chỉ cam kết mà còn tích cực tiên phong thực hiện. Năm 2024, Việt Nam đã trở thành một trong số ít quốc gia có doanh số bán xe điện cao hơn xe chạy bằng xăng . Ngày 30/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa XV, Quốc hội Việt Nam đã ra Nghị quyết tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Việt Nam đang là thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025 của LHQ và Hội đồng Chấp hành Cơ quan LHQ về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) nhiệm kỳ 2025 – 2027. Việt Nam đã tích cực đóng góp ý kiến tại nhiều phiên họp, thảo luận về bảo đảm các quyền cụ thể như quyền môi trường trong lành, bền vững; quyền lương thực; quyền văn hóa; quyền của người khuyết tật; quyền trẻ em… Đây cũng chính là tiền đề quan trọng để Việt Nam vững tin sẽ tiếp nối những đóng góp thực chất, cụ thể vào sự nghiệp chung của cộng đồng quốc tế mà minh chứng cụ thể là quyết định tái ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026-2028. Đại sứ Nguyễn Hồng Thao của Việt Nam cũng đang là thành viên Ủy ban Luật pháp quốc tế (ILC) nhiệm kỳ 2023-2027, khẳng định Việt Nam tiếp tục chủ động đóng góp vào xây dựng luật pháp quốc tế, cùng cộng đồng quốc tế phấn đấu vì một thế giới hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, tôn trọng luật pháp quốc tế, hợp tác phát triển và tiến bộ xã hội. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng nỗ lực thúc đẩy thực thi pháp lý quốc tế trên Biển Đông. Trước những thách thức từ Trung Quốc, Việt Nam kiên trì theo đuổi chính sách ở là tôn trọng đầy đủ, thiện chí thực thi các quy định của luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, phù hợp với luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc.

Khi sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ kéo theo những rủi ro tiềm tàng của tội phạm mạng, Việt Nam đã quan tâm và ủng hộ khởi động đàm phán công ước tội phạm mạng của Liên Hợp Quốc, đóng góp thực chất cho nội dung công ước và chủ động đề xuất trở thành nước chủ nhà đăng cai lễ ký công ước. Ngày 24/12/2024, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua Công ước Hà Nội – Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng sau nhiều năm đàm phán nhằm xây dựng một khuôn khổ pháp lý đa phương toàn diện để đấu tranh với loại tội phạm nguy hiểm này. Việc này lần nữa khẳng định cam kết mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong hợp tác quốc tế phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, đồng thời khẳng định lập trường nhất quán của Việt Nam là đề cao luật pháp quốc tế, chủ trương chủ động tham gia, đóng góp tích cực vào công việc chung của Liên hợp quốc để giải quyết các vấn đề mang tính toàn cầu.

Việt Nam là quốc gia an toàn và thân thiện trong mắt bạn bè quốc tế. Hình ảnh các Nguyên thủ thế giới uống cà phê, ăn tại các quán vỉa hè đã trở nên quen thuộc tại Việt Nam, trở thành “thương hiệu” cho một Việt Nam hòa bình, thân thiện.

Trong bối cảnh bất ổn kinh tế toàn cầu gia tăng, cùng sự trở lại của chính quyền Trump, Việt Nam có thể sẽ chịu các ảnh hưởng gián tiếp trong cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung 2.0. Việt Nam phải tiếp tục định vị mình là đối tác thương mại đáng tin cậy và đảm bảo tính minh bạch trong các hoạt động thương mại với các đối tác.

Việt Nam là Đại sứ Hòa Bình của thế giới

Từ một quốc gia chìm trong bom đạn của chiến tranh, Việt Nam nay đã trở thành một quốc gia độc lập, hòa bình, là “Đại sứ Hòa Bình” của thế giới và là ví dụ điển hình về việc bước qua quá khứ, kiến tạo tương lai hòa bình khi trở thành Đối tác Chiến lược Toàn diện của các “kẻ thù cũ” là Trung Quốc, Mỹ, Pháp, Nhật Bản. Trong bối cảnh xung đột vũ trang xảy ra nhiều nơi trên thế giới, câu chuyện của Việt Nam là nguồn cảm hứng cho các dân tộc bị áp bức. Mặc dù Việt Nam có thể không là nhân tố trực tiếp giải quyết xung đột, Việt Nam vẫn đang đóng góp vào hòa bình quốc tế và giải quyết xung đột gián tiếp thông qua các tổ chức quốc tế.

Việt Nam đã chủ động và tích cực tham gia vào công việc chung của LHQ vì hòa bình và an ninh quốc tế, luôn kiên trì thúc đẩy đối thoại, giảm căng thẳng và đối đầu, tìm kiếm các giải pháp bền vững, toàn diện cho xung đột, đề cao việc tuân thủ luật pháp quốc tế. Kể từ năm 2014 đến nay, Việt Nam tích cực tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ, cử hơn 800 lượt sĩ quan quân đội và công an thực hiện nhiệm vụ tại những khu vực xa xôi như Nam Sudan và Cộng hòa Trung Phi, Abyei và tại trụ sở LHQ, đã hỗ trợ thiết thực và gắn bó với người dân địa phương, thực sự trở thành những “sứ giả của hòa bình” ở mỗi địa bàn đóng quân. Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres trong cuộc điện đàm với lãnh đạo cấp cao Việt Nam từng khẳng định: “Việt Nam là nhân tố quan trọng đóng góp cho hòa bình, ổn định của khu vực và thế giới” .

Năm 2019, Việt Nam đăng cai Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều, mặc dù kết quả cuộc đàm phán chưa thành công, Hà Nội đã trở thành “cầu nối” cho tiến trình giải quyết vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, giữ vai trò một đối tác góp phần kiến tạo hòa bình không chỉ trên bán đảo Triều Tiên mà cả khu vực Đông Bắc Á. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã nhận định rằng Việt Nam được lựa chọn để tổ chức cuộc gặp này vì “Việt Nam hiện đang tiến hành chính sách đối ngoại rất có trách nhiệm, là đất nước cởi mở cho hợp tác với tất cả các bên”.

Tổng kết, trong bối cảnh tình hình thế giới có những diễn biến phức tạp, thách thức và cơ hội đan xen, Việt Nam đã, đang, và sẽ tiếp tục là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, sẵn sàng đóng góp cho hòa bình, ổn định và phát triển.

Theo THI THI / NGHIENCUUCHIENLUOC.ORG 

Tags: ,