Xung đột Nga – Ukraina là cơ hội may mắn để châu Âu thoát Mỹ

Hậu quả chính trị và quân sự sau cuộc chiến tranh của Nga với Ukraina có thể làm nghiêng cán cân toàn cầu hiện tại và đưa chúng ta trở lại trật tự thế giới tập trung vào Châu Âu, mặc dù kém mạnh mẽ và thống trị hơn nhiều so thời kỳ châu Âu chinh phục các nền văn minh.

Tác giả: Happymon Jacob là Phó giáo sư thuộc Trung tâm Chính trị Quốc tế, Tổ chức và Giải trừ Quân bị, Trường Nghiên cứu Quốc tế, Đại học Jawaharlal Nehru, New Delhi.

Nguồn: Hindu Times.

Biên dịch: Anh Tú.

Phi thực dân hóa, sự nổi lên của Mỹ với tư cách là siêu cường duy nhất của thế giới phương Tây và sự trỗi dậy của các quốc gia còn lại đã làm giảm đáng kể sự thống trị hàng thế kỷ của các quốc gia châu Âu và khả năng định hình thế giới theo tư duy của họ. Trật tự quốc tế đương đại hầu như không tập trung vào châu Âu: do Mỹ thống trị và bị thách thức bởi các cường quốc hoặc siêu cường đang lên, và đang tiến tới một trật tự đa cực, trong đó khả năng định hình hệ thống của châu Âu khá hạn chế. Cho đến tận bây giờ vẫn vậy.

Chiến tranh và bất an ở Châu Âu

Hậu quả chính trị và quân sự sau cuộc chiến tranh của Nga với Ukraina có thể làm nghiêng cán cân toàn cầu hiện tại và đưa chúng ta trở lại trật tự thế giới tập trung vào Châu Âu, mặc dù kém mạnh mẽ và thống trị hơn nhiều so thời kỳ châu Âu chinh phục các nền văn minh. Chắc chắn, Mỹ tiếp tục thống trị an ninh xuyên Đại Tây Dương và điều này có thể sẽ vẫn như vậy. Chưa hết, ý thức an ninh mới ở châu Âu sẽ làm giảm khả năng của Washington trong việc tiếp tục trở thành điểm tựa của ý tưởng chiến lược xuyên Đại Tây Dương.

Thứ hai, nếu Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào năm 2024, người châu Âu có thể sẽ coi trọng vấn đề an ninh của chính mình hơn nhiều. Trong mọi trường hợp, không có gì phải nghi ngờ rằng châu Âu, trong tương lai, sẽ nổi lên như một trung tâm chính của ý tưởng về an ninh xuyên Đại Tây Dương. Quá trình rõ ràng đã bắt đầu. Nếu các cuộc chiến tranh có khả năng định hình trật tự quốc tế, thì một lần nữa, đến lượt Châu Âu định hình thế giới. Mỹ mệt mỏi vì các cuộc chiến tranh Iraq và Afghanistan, dường như không quan tâm đến một vòng chiến tranh và các cuộc giao tranh quân sự khác. Nhưng tâm trạng ở châu Âu dường như đang thay đổi; có một sự thay đổi trong diễn tả từ chủ nghĩa hòa bình sang chủ nghĩa quân phiệt gây ra bất an. Và đó là nơi mà định dạng của hệ thống quốc tế có thể được quyết định.

Việc Nga tấn công Ukraina đã dẫn đến một cảm giác bất an không thể chấp nhận được ở châu Âu, đặc biệt là ở Đức, nơi mà người viết gần đây đã dành một tuần để nói chuyện với các quan chức, nghị sĩ, nhà báo và các thành viên của cộng đồng chiến lược. Như thể châu Âu đã được đánh thức một cách thô bạo sau giấc ngủ dài lười biếng và những giấc mơ ngọt ngào về hòa bình lâu dài và các phẩm chất của chủ nghĩa hòa bình. Cảm giác lan tỏa về điều mà một số người mô tả là “sự bất an hiện hữu” đã làm dấy lên một sự nhiệt tình mới về tương lai của Liên minh châu Âu và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Ủy ban Liên minh châu Âu (EU) ở Brussels đã ủng hộ việc Kiev ứng cử vào EU và liên minh quân sự 30 quốc gia, NATO, có thêm hai thành viên nữa (Phần Lan và Thụy Điển), tất cả đều nhờ vào cái mà người châu Âu gọi là cuộc chiến “của Putin” ở Ukraina (họ phân biệt cẩn thận giữa Nga và Vladimir Putin).

Sự thống nhất quân sự mới này không chỉ là lời nói, mà còn được hỗ trợ bởi cam kết chính trị và nguồn lực tài chính từ các nền kinh tế giàu có nhất thế giới. Ví dụ, Berlin đã quyết định chi thêm 100 tỉ euro cho quốc phòng, vượt xa 50 tỉ euro chi tiêu hàng năm cho quốc phòng. Nó được thiết lập để công bố một chiến lược an ninh quốc gia mới vào đầu năm tới và hy vọng “thay đổi nước Nga thông qua thương mại” không còn phổ biến trong hầu hết các nhà hoạch định chính sách và nhà tư tưởng của Đức. Mặc dù có một cảm giác bất an và dễ bị tổn thương sâu sắc ở châu Âu đương đại, nhưng cũng có niềm tin rằng NATO và EU sẽ thấy những ngày tốt đẹp hơn trong tương lai. Ở mức độ đó, nhiều người coi cuộc chiến Ukraina của ông Putin là một may mắn được che đậy.

Tác động đến các tổ chức

Đức, động cơ của tư duy an ninh mới này ở châu Âu, đang thoát ra khỏi hình ảnh tự cho mình là một quốc gia theo chủ nghĩa hòa bình. Trong bài phát biểu vào cuối tháng 2 trước Quốc hội Đức, Thủ tướng mới của Đức Olaf Scholz đã gọi cuộc tấn công Ukraina ngày 24.2 là một cuộc cách mạng Zeitenwende trong lịch sử châu Âu thời hậu chiến. Một quốc gia trong hai thập kỷ đã chi không quá 1,3% cho quốc phòng, giờ đây sẽ chi hơn 2% để củng cố quốc phòng của mình.

Đáng chú ý, ở Berlin dường như không còn nhiều niềm tin vào Liên hợp quốc hay Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nữa, họ đã quyết định đặt niềm tin vào một EU và NATO đang hồi sinh. Thật thú vị khi lưu ý rằng sự tin tưởng của Châu Âu vào các thể chế toàn cầu dân chủ suy yếu nhanh như thế nào khi đối mặt với cuộc chiến mà một thành viên không thuộc EU / NATO đang chiến đấu trong khu vực lân cận.

Các quốc gia châu Âu vô cùng lo lắng về tính dễ bị tổn thương do toàn cầu hóa gây ra và điều này đã đặt ra một suy nghĩ lại về các vấn đề cố hữu của toàn cầu hóa bừa bãi. Điều mà việc quay lưng lại với chủ nghĩa đa phương ủng hộ chủ nghĩa “Âu châu” này làm, sẽ là cắt giảm nhiều hơn nữa các thể chế toàn cầu.

Tác động tổng hợp của việc tái quân sự hóa châu Âu (tuy nhiên hiện tại có thể còn khiêm tốn), mất niềm tin vào các thể chế đa phương và sự phục tùng ngày càng tăng với EU và NATO, sẽ là sự nổi lên không thể kiểm soát của châu Âu như một quy định thậm chí còn mạnh mẽ hơn, chuẩn mực / thiết lập tiêu chuẩn siêu cường được hỗ trợ bằng sức mạnh quân sự. EU vốn từng thiếu khả năng thiếu cân xứng đáng lo ngại trong việc thiết lập các tiêu chuẩn cho phần còn lại của thế giới. Các công cụ như Đạo luật dịch vụ kỹ thuật số và Đạo luật tài sản kỹ thuật số hoặc các tiêu chuẩn nhân quyền sẽ được đơn phương thông qua và sẽ không đếm xỉa các khu vực khác trên thế giới. Mặc dù bản thân các công cụ và tiêu chuẩn này có thể tiến bộ và không bị phản đối trong hầu hết các trường hợp, nhưng vấn đề là ở quy trình đơn phương và tập trung vào châu Âu. Có một vấn đề đạo đức không thể bác bỏ ở một châu Âu dân chủ là họ sử dụng các quy trình phi dân chủ để áp dụng các biện pháp có vẻ tiến bộ cho phần còn lại của chúng ta.

Hàm ý cho phần còn lại

Vậy, điều này có ý nghĩa gì đối với phần còn lại của thế giới? Những tuyên bố gần đây xuất phát từ châu Âu rằng “các nền dân chủ” nên hợp tác với nhau để đánh bại một kẻ xâm lược phi dân chủ là hương vị của những điều sắp tới: một thế giới quan trung tâm về “bạn bè và kẻ thù” sẽ xác định sự gắn bó của nó với phần còn lại của thế giới . Ấn Độ là một người bạn, nhưng thái độ với cuộc chiến Ukraina không đủ thân thiện với châu Âu!

Chủ nghĩa đa phương suy thoái và chủ nghĩa châu Âu đang trỗi dậy luôn làm nảy sinh các cuộc thảo luận về thiết lập chuẩn mực và định hình hệ thống có thể được tiến hành bởi những người châu Âu, giữa những người châu Âu, cho những người châu Âu và không phải châu Âu, dẫn đến ít tham vấn hơn và thậm chí ít đồng thuận hơn với phần còn lại của cộng đồng quốc tế. EU sẽ dẫn đầu trong việc thiết lập các tiêu chuẩn cho phần còn lại của chúng ta và chúng ta sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc tuân theo điều đó. Chắc chắn, châu Âu sẽ tìm kiếm các đối tác trên khắp thế giới: để tạo ra một trật tự thế giới lấy châu Âu làm trung tâm, chứ không phải một trật tự thế giới toàn cầu thực sự.

Nỗ lực đơn phương nhằm ‘định hình thế giới’ theo hình ảnh của châu Âu cũng sẽ được miêu tả như một nỗ lực chống lại những nỗ lực thống trị toàn cầu của Trung Quốc. Khi được trình bày như vậy, các quốc gia như Ấn Độ sẽ phải đối mặt với một tình thế khó xử rõ ràng: phản đối về mặt chính trị và chuẩn mực của người châu Âu hoặc phản đối việc thiết lập chương trình nghị sự toàn cầu của người châu Âu hoặc chấp nhận nhảy vào cuộc chơi của châu Âu.

Được coi như cuộc chiến của Châu Âu

Thông điệp chính từ các câu chuyện của châu Âu về cuộc chiến Ukraina là các quốc gia châu Âu muốn coi các cuộc chiến và xung đột của họ là mối đe dọa đến sự ổn định quốc tế và trật tự toàn cầu “dựa trên luật lệ”. Không cần phải đề cập rằng ngày nay ở phương Tây có rất ít sự công nhận rằng các ưu tiên chính trị toàn cầu không phải phương Tây hoàn toàn khác nhau – từ giải quyết tình trạng nghèo đói và kém phát triển đến quản lý sự gắn kết xã hội và xung đột cục bộ. Sự ngạc nhiên thực sự ở các thủ đô phương Tây ngày nay trước sự thiếu quan tâm của các khu vực khác trên thế giới về cuộc tấn công của Nga ở châu Âu, và hậu quả là sự bất bình về việc thiếu sự đồng cảm từ phần còn lại của thế giới, là dấu hiệu của quan điểm lấy người châu Âu làm trung tâm vốn có của các quốc gia Châu Âu.

Tags: Châu Âu, Nghiên cứu quốc tế, Xung đột Nga - Ukraina