Tổng quan về nền nghệ thuật tạo hình La Mã cổ đại

Trải dài qua Địa Trung Hải, và với trung tâm là thành Rome, La Mã là một trong những nền văn minh lớn nhất thế giới trong thời kỳ cổ đại.

Khái quát về nghệ thuật La Mã

Nghệ thuật La Mã sớm nhất thường gắn liền với sự lật đổ của các vị vua Etruscan và việc thành lập nước Cộng hòa trong 509 TCN. Nghệ thuật La Mã truyền thống được chia thành hai giai đoạn chính, nghệ thuật của nước Cộng hoà và nghệ thuật của Đế chế La Mã (từ năm 27 TCN), với các phân khu tương ứng với các hoàng đế lớn hoặc triều đại vua chúa.

Nghệ thuật tạo hình La Mã bao gồm kiến trúc, hội họa, điêu khắc và khảm. Quan điểm truyền thống của các nghệ sĩ La Mã là họ thường vay mượn và sao chép các tiền lệ Hy Lạp (phần lớn các tác phẩm điêu khắc Hy Lạp được biết đến hiện nay là ở dưới dạng bản in bằng đá cẩm thạch La Mã), phân tích gần đây đã chỉ ra rằng nghệ thuật La Mã không chỉ mô phỏng rất sáng tạo dựa nhiều vào mô hình của Hy Lạp mà còn bao gồm Etruscan, có nguồn gốc Italia, và thậm chí cả văn hóa thị giác của Ai Cập.

Hội họa

Những kiến thức về hội họa La Mã cổ đại phần lớn dựa vào việc bảo quản các hiện vật từ Pompeii và Herculaneum, và đặc biệt là các bức tranh tường Pompeian, được bảo quản sau vụ phun trào của Vesuvius năm 79 SCN. Không có gì còn lại của bức tranh Hy Lạp nhập khẩu đến Rome trong suốt thế kỷ thứ 4 và thứ 5, hoặc các bức tranh trên gỗ thực hiện tại Italia trong thời gian đó.

Họa sĩ Pompeian với bức tượng sơn và sơn khung Pompeii.

Hàng loạt các mẫu được giới hạn trong khoảng 200 năm đến khoảng 900 năm lịch sử của La Mã. Hầu hết các bức tranh tường này đã được thực hiện bằng cách sử dụng phương pháp Secco (khô), nhưng một số bức tranh vẽ trên trần nhà cũng tồn tại trong thời La Mã. Có một số tài liệu đã chứng mình rằng những bức tranh La Mã đã kế thừa hoặc sao chép lại các tác phẩm Hy Lạp trước đó. Tuy nhiên, trên thực tế, chữ viết có thể được ghi tên các nghệ sĩ Hy Lạp nhập cư từ thời La Mã, không phải từ bản gốc tiếng Hy Lạp cổ đại đã được sao chép.

Các bức tranh La Mã cung cấp một loạt các chủ đề: động vật, vẫn còn sống, những cảnh từ cuộc sống hàng ngày, chân dung, và một số môn thần thoại. Trong thời kỳ Hy Lạp cổ đại, nó gợi lên những niềm vui của vùng nông thôn và đại diện cảnh của người chăn chiên, bò, đền mộc mạc, cảnh quan nông thôn miền núi và nhà nước.

Tranh phong cảnh

Việc đổi mới chính của tranh La Mã so với nghệ thuật Hy Lạp là sự phát triển của tranh phong cảnh, kỹ thuật tích hợp đặc biệt của các quan điểm, mặc dù quan điểm toán học mới thực sự phát triên 1.515 năm sau đó.

Cấu tạo bề mặt bóng, và màu sắc được áp dụng tốt nhưng quy mô và không gian sâu vẫn chưa diễn tả lại một cách chính xác. Một số danh lam thắng cảnh là những cảnh thuần khiết của thiên nhiên, đặc biệt là những khu vườn với hoa và cây.

Những bức phong cảnh khác cho thấy nhiều giai đoạn từ thần thoại, những cảnh thể hiện nổi tiếng nhất từ Odyssey.

Tranh chân dung 

Vẽ chân dung là loại hình nghệ thuật rất phát triển trong kỷ nguyên La Mã. Người ta tin rằng kỹ thuật vẽ chân dung thịnh hành ở khắp mọi nơi trong đế chế La Mã suốt 2 thế kỷ SCN cho dù chỉ còn khoảng 200 bức chân dung còn tồn tại cho đến ngày nay. Và các tác phẩm này đều được sáng tác trên gỗ nên chúng rất dễ hỏng. Hầu hết các tác phẩm còn tồn tại đều nằm trong hầm mộ khô ráo ở phía dưới các lớp cát nóng trong sa mạc khô cằn.

Paquio Procolo và vợ – thế kỷ 1 SCN.

Có người nghĩ rằng các tác phẩm chân dung chỉ có chủ đề về cái chết và người đã chết. Nhưng thường thường các tác phẩm này mang chủ đề của của sự sống kể về các hoạt động sinh hoạt hàng ngày: đồ vật, cuộc sống… sau đó mới là những chân dung để lưu lại hình ảnh của người đã khuất.

Sappho – thế kỷ 1 SCN

Người phụ nữ vẽ bằng kỹ thuật khảm.

Tranh trong lăng mộ

Các bức chân dung đã được gắn trên mặt xác ướp được chôn, nhưng hầu như tất cả bây giờ đã được tách ra. Họ thường miêu tả một người duy nhất, diễn tả đầu hoặc phần đầu và ngực trên, nhìn chính diện. Nền luôn là đơn sắc, đôi khi thêm các yếu tố trang trí.

Tranh sơn bảng

Tại Hy Lạp và Rome, vẽ tranh tường đã không được coi là nghệ thuật đỉnh cao. Các hình thức có uy tín nhất của nghệ thuật bên cạnh điêu khắc chính là sơn bảng, tức là keo sơn bằng sơn dầu hoặc sơn trên tấm gỗ. Thật không may, vì gỗ là loại vật liệu dễ hư hỏng, chỉ có một số rất ít ví dụ về các bức tranh như vậy còn tồn tại.

Điêu khắc

Điêu khắc La Mã truyền thống được chia thành năm loại: chân dung, lịch sử, phù điêu mộ, quách, và bản sao tác phẩm Hy Lạp cổ đại.

Điêu khắc La Mã đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi Hy Lạp. Đó là một số bản sao của La Mã là những tri thức gốc của Hy Lạp được bảo tồn. Một ví dụ của việc này là tại Bảo tàng Anh, bản sao La Mã của một bức tượng của Venus được trưng bày, trong khi đó bản gốc tương tự nó là từ 500 TCN. Còn bức tượng Hy Lạp tại Louvre là thiếu cánh tay của thần Vệ nữ.

Chân dung tác phẩm điêu khắc từ thời Cộng hòa có khuynh hướng hơi khiêm nhường hơn, thực tế, và tự nhiên so với các công trình Đế quốc sớm. Một tác phẩm tiêu biểu có thể là một người giống như các con số đứng “Một quý tộc La Mã với những bức tượng bán thân của tổ tiên của ông”.

Ở thời kì đế quốc, mặc dù họ thường miêu tả thực tế của cơ thể con người, chân dung tác phẩm điêu khắc của các hoàng đế La Mã được thường được sử dụng cho mục đích tuyên truyền và đưa các thông điệp về ý thức hệ trong tư thế hay trang phục của các nhân vật. Vì hầu hết các vị hoàng đế Augustus từ trên đã được phong thần, một số hình ảnh được phần nào lí tưởng. Người La Mã cũng mô tả các chiến binh và những cuộc phiêu lưu anh hùng, trong tinh thần của người Hy Lạp đã đến trước họ. Tác phẩm điêu khắc chân dung đã được sử dụng phổ biến.

Kiến trúc

Công trình kiến trúc La Mã nổi tiếng hay được nhắc đến là đền Parthenon, đấu trường Colosseum, Cột Trajan, các cầu vòm bằng đá và Khải Hoàn Môn. Kiến trúc sư La Mã nổi tiếng thời đó là Vistruvius.

Cột Trajan.

Trajan là một vị hoàng đế của La Mã vào năm 98 TCN; ông có vai trò to lớn trong lĩnh vực chính trị cũng như quân sự- mở rộng lãnh thổ của đế chế và chống lại các thế lực bên ngoài. Thời kỳ đầu cầm quyền, Trajan gây chiến với người Dacia, một tộc người ở Trung Âu thường xuyên xâm chiếm La Mã. Chiến thắng của vị vua này được đánh dấu bằng việc xây dựng một cây cột chiến thắng ở thành phố Rome – cột Trajan.

Cột Trajan cao 115 feet (khoảng 35m) kể cả bệ, và vào thời gian đó, cây cột còn hơn là một biểu tượng chiến thắng của vị hoàng đế. Cây cột khổng lồ được phủ bằng dải phù điêu đá hoa cương chạy hình xoắn ốc xung quanh cây cột, kể lại câu chuyện về chiến thắng chống lại người Dacia. Dải phù điêu nổi này cao 50 inches (khoảng 1,1m). Giả sử, nếu tháo dời dải băng này ra thì độ dài của nó bằng chiều dài của 2 sân bóng, 656 feet (khoảng 200 m).

Một trong những giá trị kiến trúc của người La Mã cổ đại thể hiện qua các cầu vòm bằng đá. Nhờ những chiếc cầu này mà hệ thống giao thông nối liền các vùng của đế chế La Mã trở nên thuận lợi.

Hệ thống dẫn nước (cầu vòm).

Đấu trường La Mã.

Colosseum – Đấu trường La Mã là một trong những công trình kiến trúc tráng lệ nhất thế giới. Đấu trường La Mã được xây dựng giữa những năm 70 và 80 sau công nguyên, dưới ba hoàng đế Flavian: Vespasian, Titus, và Dominton. The Flavian Ampitheater được đặt tên là “Colosseum” bắt nguồn từ từ “khổng lồ” –  bức tượng của Nero thấy gần giống với cấu trúc. Khoảng 50.000 khán giả có thể trải nghiệm những trận chiến tàn bạo của các đấu sĩ đã diễn ra tại đây.

Đền Pantheon.

Pantheon – The Pantheon là một nơi thờ phượng cho người La Mã, người thờ nhiều vị thần và nữ thần. Có một mái vòm hoàn hảo trên đỉnh của Pantheon và mái vòm là một lỗ hổng lớn. Điều này là rất thú vị và quan trọng vì nó cho phép trong ánh sáng tự nhiên từ bên ngoài và nó cho phép mưa để đi vào, trong đó sẽ rửa sạch máu từ động vật hy sinh. Có một hệ thống thiết lập trong cách sàn cong để khi trời mưa, nó sẽ rửa sàn nhà và sau đó chảy về phía bức tường của Pantheon và sau đó thoát ra ngoài thông qua một cống đặc biệt.

La Mã có niềm tự hào về các công trình kiến trúc của họ, khi mà có sự kết hợp các kiến thức truyền thống của nền văn minh Hy Lạp kinh điển. Tuy nhiên, do sự bành trướng của cộng hòa La Mã, mà các công trình xây dựng của Roma gần như cùng kiểu của Hy Lạp đương thời. Mặc dù vậy, vẫn có sự khác nhau giữa hai trường phái La Mã và Hy Lạp về kiểu cách trong xây dựng, La Mã vay mượn cứng nhắc sự chính xác, đề án phác thảo, tính cân xứng từ Hy Lạp. Ngoài ra từ hai kiểu cột mới là kiến trúc hỗn hợp và kiểu Toscana, một nửa là kiểu mái vòm với phong cách từ Etruscan, Roma đã có khá nhiều cách tân vào cuối thời Cộng hòa La Mã.

Điểm đặc biệt ở thời gian thế kỷ 1 TCN, La Mã đã bắt đầu biết dùng bê tông, thay thế cho đá cẩm thạch như nguồn vật liệu xây dựng chính và cho phép xây dựng nhiều công trình kiến trúc phức tạp hơn. Đồng thời ở thế kỷ 1 TCN, Vitruvius lần đầu tiên cho ghi chép các kiến thức kiến trúc xây dựng vào sử học. Về sau thế kỷ thứ 1 CN, La Mã cũng bắt đầu cho sản xuất thủy tinh ngay sau khi Syria phát hiện ra chúng. Đồ chạm khảm cũng theo đoàn quân viễn chinh ở Hy Lạp quay về La Mã. Rất nhiều vật dụng của La Mã được sản xuất từ bê tông.

Khải Hoàn Môn

Điêu khắc La Mã có cùng phong cách với điêu khắc Hy Lạp. Những bức tượng còn lại ở thành Roma và những phù điêu trên Khải Hoàn Môn là hiện vật tiêu biểu cho điêu khắc La Mã.

Theo DESIGNS.VN

Tags: , , ,