⠀
Những cách lý giải nguồn gốc loài người trước thời Darwin
Trước khi thuyết tiến hóa của Charles Darwin ra đời vào thế kỷ 19, nguồn gốc của loài người chủ yếu được giải thích qua các câu chuyện thần thoại, tôn giáo, và các quan điểm triết học.
Quan điểm tôn giáo. Trong Kinh Thánh của Thiên Chúa giáo, loài người được Thượng Đế tạo ra. Adam là người đàn ông đầu tiên, và Eva được tạo từ xương sườn của Adam. Ấn Độ giáo cho rằng loài người được sinh ra từ các vị thần hoặc từ Purusha, người khổng lồ nguyên thủy bị hy sinh để tạo ra vũ trụ và xã hội loài người.
Thần thoại và truyền thuyết dân gian. Theo thần thoại Hy Lạp, loài người được thần Prometheus tạo ra từ đất sét và mang lại lửa (tri thức và văn minh) cho họ. Theo thần thoại Bắc Âu, con người được tạo ra từ hai thân cây bởi các vị thần Odin, Vili và Ve. Tại châu Phi, nhiều bộ tộc có những câu chuyện riêng về tổ tiên loài người, như được sinh ra từ lòng đất, cây cối, hay do các vị thần tạo ra.
Hy Lạp cổ đại. Một số triết gia Hy Lạp cổ đại như Anaximander đề xuất ý tưởng rằng con người có thể đã phát triển từ các sinh vật sống dưới nước, gần như là một ý niệm sơ khai về tiến hóa. Triết gia Aristotle tin vào thuyết “cấp bậc tự nhiên” (Scala Naturae), trong đó mọi sinh vật, bao gồm con người, được xếp hạng theo thứ bậc cố định do Thượng Đế sắp đặt.
Quan điểm Trung cổ châu Âu. Thời kỳ Trung cổ ở châu Âu, giới học giả chịu ảnh hưởng lớn từ giáo lý Thiên Chúa giáo. Họ cho rằng loài người là sản phẩm của sự sáng tạo đặc biệt bởi Thượng Đế, với vị trí cao nhất trong hệ thống sinh vật.
Trung Hoa cổ. Các triết lý Trung Hoa như nho giáo và Đạo giáo tập trung vào mối quan hệ giữa con người và vũ trụ (thiên, địa, nhân) hơn là nguồn gốc sinh học. Một số huyền thoại kể rằng loài người được Nữ Oa nặn ra từ đất sét.
Các bộ tộc sơ khai. Ở nhiều các nền văn hóa chưa chịu ảnh hưởng của khoa học hiện đại, con người thường tin rằng tổ tiên loài người bắt nguồn từ các sinh vật tự nhiên hoặc là con cháu của các vị thần.
Sự chuyển dịch từ niềm tin đến khoa học. Vào thế kỷ 18, một số nhà khoa học và triết gia đã bắt đầu nghi ngờ các lý thuyết sáng tạo đặc biệt. Ví dụ Jean-Baptiste Lamarck đề xuất rằng sinh vật có thể thay đổi qua thời gian dựa trên sự sử dụng và không sử dụng các đặc điểm. Đặc biệt, Comte de Buffon cho rằng các sinh vật có thể biến đổi và loài người có liên quan đến các loài linh trưởng. Một thế kỷ sau đó, thuyết tiến hóa của Darwin (1859) đã xác nhận điều này.
Theo TRI THỨC & CUỘC SỐNG
Tags: Tư duy - nhận thức, Charles Darwin