Đôi nét về ba loại hình châm biếm trong nghệ thuật điện ảnh

Có nhiều hình thức châm biếm khác nhau được sử dụng trong điện ảnh. Trong đó, ba kiểu châm biếm chủ yếu là Horatian, Juvenalian và Menippean.Đôi nét về ba loại hình châm biếm trong nghệ thuật điện ảnh

Tất cả chúng ta đều yêu thích những bộ phim châm biếm. Nếu bạn nhìn vào 10 bộ phim yêu thích nhất mọi thời đại của mình, một trong số chúng chắc chắn là một bộ phim châm biếm. Châm biếm được sử dụng trong nhiều bộ phim để thể hiện các yếu tố thái quá trong con người, tổ chức hoặc tín ngưỡng thông qua việc sử dụng các lời châm biếm, chế giễu và mỉa mai.

Châm biếm được người kể chuyện cũng như khán giả yêu thích vì khả năng thách thức quan điểm và nâng cao nhận thức của mọi người về hiện trạng của các sự kiện thông qua tính hài hước. Trong khi sự hài hước có thể khiến những câu chuyện trở nên quá đà và không thể thực hiện được, thì châm biếm giúp mọi người đối mặt với sự khó chịu của thực tế.

Châm biếm là gì?

Trong khi hài hước là một phần chính của tác phẩm châm biếm, thì châm biếm còn cần lựa chọn: một mục tiêu. “Châm biếm là thủ pháp dùng lời lẽ, tranh vẽ hay những màn trình diễn nghệ thuật sắc sảo, cay độc, thâm thuý để vạch trần thực chất xấu xa của những đối tượng (cá nhân) và hiện tượng trong xã hội“.

Tác phẩm châm biếm chế giễu các thể chế xã hội, chuẩn mực văn hóa hoặc hệ thống tín ngưỡng lố bịch. Chừng nào còn có những cấu trúc quyền lực, thì đã có những tác phẩm văn học, vở kịch và phim phê phán chúng bằng sự hài hước.

Châm biếm bắt đầu ở La Mã cổ đại và Hy Lạp. Hầu hết các học giả chỉ ra nguồn gốc của trào phúng trong một bộ sưu tập các vở kịch do nhà viết kịch người Hy Lạp, Aristophanes, viết. Tác phẩm của ông đã sử dụng những con người thực và các tình huống của thời đại làm chủ đề cho các vở kịch của mình và chế giễu họ một cách khôn khéo thông qua các cuộc đối thoại và hành động thông minh. Từ Aristophanes, nhiều nhà văn khác đã chuyển thể yếu tố văn học và phổ biến việc sử dụng nó theo thời gian để phê bình mà không quá nghiêm túc.

Mục đích của châm biếm là để giải trí khán giả và khiến họ nghĩ sâu hơn về một vấn đề.

Có 3 loại châm biếm khác nhau được sử dụng tuỳ theo cách bạn muốn sử dụng nó.

1. Horatian

Đây là loại châm biếm phổ biến nhất, (được đặt theo tên của nhà văn Horace, một nhà văn nổi tiếng với những câu chuyện hài hước về xã hội La Mã), thường sử dụng sự hài hước để chế nhạo một người hoặc một sự kiện. Mục đích của châm biếm Horatian là để tạo sự vui vẻ và khuyến khích cải thiện những gì bị châm biếm. Giễu nhại cũng thường được sử dụng trong loại châm biếm này (tuy nhiên giễu nhại cũng có thể là một thể loại độc lập với châm biếm). Vd: Phim Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb của Stanley Kubrick đã dùng phong cách Horatian để mang đến một bình luận hài hước về chính trị trong thời kì Chiến tranh Lạnh.

2. Juvenalian

Thay vì làm cho khán giả cười, sự châm biếm của Juvenalian nhằm mục đích khiến khán giả tức giận. Được đặt theo tên nhà văn châm biếm người Latinh Juvenal , một nhà văn nổi tiếng với những lời lẽ đả kích và ác độc nhằm vào giới tinh hoa La Mã và cấu trúc quyền lực.

Đây là loại châm biếm đen tối và nghiêm túc hơn Horatian. Nó thường được sử dụng để thể hiện sự ức chế hoặc giận dữ về một tình trạng nào đó. Loại châm biếm này rất phổ biến ở thể loại hư cấu phản địa đàng, với mục đính vạch trần những xấu xa trong các hệ thống chính trị văn hoá. VD: Phim A Clockwork Orange của Stanley Kubrick.

Fight Club là một ví dụ hoàn hảo về sự châm biếm Juvenalian khi nó phê phán văn hóa tiêu dùng và “Tính nam độc hại”.

Một trong những bộ phim Juvernalian nổi tiếng nhất gần đây là Ký sinh trùng (Parasite). Phim có những câu chuyện cười và đưa các nhân vật vào những khoảnh khắc hài hước và khó xử, nhưng điều châm biếm thực sự của Parasite là khắc họa khoảng cách giữa giàu vs nghèo.

3. Menippean

Người ta biết rất ít về nhà văn Hy Lạp, Menippus. Tất cả các công việc của ông đã không được lịch sử ghi lại. Châm biếm Menippean có thể có nhiều tông màu khác nhau, nhưng hướng tấn công của nó là hướng trực tiếp đến niềm tin hoặc thái độ đạo đức. Thái độ đó có thể là phân biệt chủng tộc, tham lam, phân biệt giới tính hoặc bất cứ điều gì mà nhà làm phim cho là đáng ghê tởm về mặt đạo đức.

Menippean phê bình các hệ thống niềm tin chung chứ không phải một người hoặc một cá thể. Ví dụ: Show truyền hình South Park đã sử dụng cách tiếp cận này để chế nhạo những vấn đề xã hội nóng bỏng ở Mỹ. hoặc trong phim Jojo Rabbit’s. Mục tiêu của Jojo Rabbit đã khá rõ ràng ngay từ đầu khi bản cover “I Want to Hold Your Hand” được phát trên tiếng Đức của các bộ phim tuyên truyền của Đức Quốc xã. Biên kịch kiêm đạo diễn Taika Waititi đã chuyển thể Jojo Rabbit từ cuốn tiểu thuyết Caging Skies , có tông màu tối và nghiêm túc hơn nhiều so với bộ phim. Waititi đã thêm sự nhạy cảm truyện tranh của riêng mình để tạo ra một thế giới châm biếm vừa bi kịch vừa vui nhộn.

Đôi nét về ba loại hình châm biếm trong nghệ thuật điện ảnh

*

Châm biếm có thể ở bất kỳ hình thức nào để có hiệu quả. Nếu bạn dự định viết một kịch bản châm biếm, hãy tự hỏi bản thân xem hệ thống hoặc niềm tin rộng rãi nào cần thay đổi. Khi bạn đã hoàn thành điều đó, loại châm biếm nào sẽ giúp bạn đạt được mục tiêu cảnh báo khán giả rằng niềm tin hoặc hệ thống này cần được thay đổi? Lời thoại, thiết kế bối cảnh và trang phục có thể được phóng đại để chúng trở thành biểu tượng cho ý tưởng lớn hơn trong kịch bản của bạn.

Cuối cùng, tất cả những gì quan trọng là thông điệp đạo đức được kể ra một cách rõ ràng và đầy mỉa mai. Nếu kịch bản của bạn có mục tiêu và chiến lược rõ ràng, thì cuối cùng sản phẩm cuối cùng sẽ tốt hơn.

Theo 24HINH.VN

Tags: ,