Tục bốc mộ ở Việt Nam năm 1916 qua ảnh màu của Léon Busy

Trong tục bốc mộ, người ta đào huyệt mộ lên, nhặt xương của người chết, bỏ vào tiểu sành hoặc quan quách rồi đem đi chôn chỗ khác…Tục bốc mộ ở Việt Nam năm 1916 qua ảnh màu của Léon Busy

Ảnh: Léon Busy / Collections.albert-kahn.hauts-de-seine.fr.

Năm 1909, ông chủ ngân hàng người Pháp Albert Kahn (1860 – 1940) bắt đầu thực hiện dự án “Kho dữ liệu về Trái đất” để ghi lại những hình ảnh từ nhiều địa điểm khác nhau trên thế giới bằng hệ thống chụp và xử lý ảnh bằng kính màu – phương pháp chụp ảnh màu đầu tiên trên thế giới.

Albert Kahn đã cử các nhiếp ảnh gia của mình tới hơn 50 quốc gia trên thế giới và chụp tổng cộng 72.000 bức ảnh. Người được giao nhiệm vụ tiến hành dự án này tại xứ Đông Dương là nhiếp ảnh gia Léon Busy (1874-1951).

Những người phu bốc mộ đang đào một ngôi mộ để thực hiện tục cải táng, miền Bắc Việt Nam năm 1916. Cải táng hay còn gọi là bốc mộ, sang cát, sang tiểu là một tập tục mà sau khi người chết đã ba năm đoạn tang rồi hoặc vài năm nữa, thì người nhà sẽ tiến hành thực hiện.

Tục bốc mộ ở Việt Nam năm 1916 qua ảnh màu của Léon Busy

Phu mộ đã đào đến quan tài. Tiểu sành được đặt gần đó dùng để đựng di cốt người đã khuất. Trong tục cải táng, người ta đào huyệt mộ lên, nhặt xương của người chết, bỏ vào tiểu sành hoặc quan quách rồi đem đi chôn chỗ khác.

Di cốt bắt đầu được đưa vào tiểu sành. Học giả Phan Kế Bính, trong cuốn “Việt Nam phong tục”, in đầu thế kỷ 20, lý giải có bốn nguyên nhân người Việt cải táng mộ thân nhân bao gồm: Một là nhà nghèo, khi chôn dùng ván kém chất lượng, đến khi ván hư nát sẽ động tới thi hài…

Di cốt được sắp xếp ngay ngắn sau khi đưa lên hết. Các nguyên nhân tiếp theo dẫn đến việc bốc mộ là chỗ chôn đất mối kiến, lũ lụt; gia đình người sống gặp chuyện không may, thì cũng cải táng bởi có thể do chôn người chết ở chỗ đất xấu; cuối cùng là gia đình đó muốn cầu công danh phú quý.

Túp lều rơm được dựng ở nghĩa địa làm nơi để tạm xương cốt trong quá trình bốc mộ. Ngày nay việc cải táng còn có thể do nhiều nguyên nhân khách quan khác, như chuyển nghĩa trang ra khỏi thành phố, khu đất được quy hoạch trở thành khu dân cư…

Tiểu sành chất đống trong lều. Theo các chuyên gia văn hóa, tục cải táng không còn phù hợp với xã hội hiện đại, khuyến khích sự chuyển đổi sang các hình thức an táng thân thiện với môi trường, tiết kiệm quỹ đất hơn.

CTV

Tags: , , , ,