Malcom X – chiến binh tử vì đạo của nước Mỹ thế kỷ 20

“Đây là thời điểm cho những chiến binh tử vì đạo, và nếu tôi là một trong số đó thì lý do gia nhập chính là tình huynh đệ. Đó là điều duy nhất có thể cứu được đất nước này”. Những lời phát biểu này được một trong những người Mỹ gốc Phi nổi tiếng và gây tranh cãi nhất ở Mỹ thốt ra chỉ hai ngày trước khi anh bị ám sát.

Malcom X – chiến binh tử vì đạo giữa nước Mỹ thế kỷ 20

Tên của anh là Malcolm X, tên khai sinh là Malcolm Little. Nhiều cá nhân, tổ chức và trung tâm nghiên cứu đã đi sâu tìm hiểu về người đàn ông này. Trên thực tế tồn tại rất nhiều bản lý lịch và những bài phân tích sâu sắc về cuộc đời và triết lý sống của Malcolm X.

Giấc mơ của Malcolm X

Câu chuyện đề cập ở đây tập trung vào những sự kiện, giả thuyết và nghi ngờ xung quanh vụ ám sát Malcolm X và ảnh hưởng của nó đối với thế giới. Cũng giống như mục sư Martin Luther King, Jr., Malcolm X cũng có một giấc mơ. Ban đầu, nó ngập trong giáo lý của sự giận dữ, hận thù và mong muốn độc lập kinh tế cho những người theo chủ nghĩa ly khai. Sau này, giấc mơ đó chuyển hóa thành sự chấp nhận về một tổ chức thống nhất; thay thế hận thù bằng hòa bình; thay thế giận dữ bằng khát khao cháy bỏng cho sự bình đẳng của nhân loại.

Malcolm, con trai của Louise và mục sư Earl Little, sinh ra ở Omaha, Nebraska (Mỹ) vào ngày 19/5/1925. Earl Little là một mục sư theo phái tin lành Baptist, một người ủng hộ tích cực cho Hiệp hội tiến bộ của người da đen toàn cầu (UNIA). Gia đình nhà Little sau này chuyển tới Lansing, Michigan và tại đây ngôi nhà của họ bị đốt cháy một cách đầy bí ẩn. Mục sư Little sau đó dựng một ngôi nhà khác cho gia đình ở East Lansing. Năm 1931, sau một cuộc tranh cãi với vợ, mục sư Earl Little giận dữ đi khỏi nhà. Thi thể của ông ta sau đó được tìm thấy trên đường ray xe điện. Nhà chức trách tuyên bố, nhiều khả năng đây là một vụ tự tử, tuy nhiên cộng đồng người Mỹ gốc Phi tin rằng, ông đã bị sát hại bởi một nhóm ủng hộ cho thuyết người da trắng thượng đẳng.

Mẹ của Malcolm đã làm tất cả để chăm sóc cho 6 người con. Căng thẳng triền miên đã khiến cô bị mất trí và được đưa vào trung tâm điều trị năm 1939. Những đứa con của cô đã được đưa vào các trung tâm bảo trợ khác nhau. Cùng năm đó, giáo viên của Malcolm đã hỏi cậu sau này muốn làm nghề gì. Câu trả lời của Malcolm là luật sư. Vị giáo viên kia, người thường khuyến khích những học sinh da trắng lựa chọn nghề nghiệp, đã nói với Malcolm rằng, luật sư không phải là lựa chọn thực tế cho người da đen. Malcolm, từ một học sinh giỏi đã nhanh chóng mất hết hứng thú và bỏ học khi chỉ hết lớp tám.

Sau khi làm một vài công việc vặt, Malcolm chuyển đến Boston với cô của mình. Ở tuổi 14, cậu chỉ có thể kiếm được những công việc nhỏ nhặt. Cuối cùng, Malcolm được chọn làm nhân viên cho tuyến đường sắt New Haven – nối giữa Boston và thành phố New York. Cơ hội này đã giúp cậu có thể gặp gỡ rất người Mỹ gốc Phi trí thức. Sau khi bị sa thải, Malcolm lại tiếp tục với những việc lặt vặt ở New York và Boston và thậm chí cũng có những hành vi trộm cắp vặt. Sau khi bị bắt vì mang theo vũ khí, cậu bị kết án tù. Trong thời gian hơn 6 năm chấp hành án tù, Malcolm đã tự xác định con đường đi cho mình, theo đó sẽ chuyển sang đức tin của đạo Hồi và trở thành một thành viên của tổ chức Quốc gia Hồi giáo (NOI).

Sau khi ra tù vào năm 1952, Malcolm Little, lúc này cũng được biết đến là Malcolm X, đi tới Detroit và bắt đầu tích cực rao giảng cho người Mỹ gốc Phi về lợi ích của đạo Hồi. Malcolm truyền bá giáo lý và quan điểm của mình cho bất kỳ ai muốn nghe, dù trên đường phố hay trong thánh đường. Malcolm nhanh chóng nhận được sự ủng hộ và yêu quý của Elijah Muhammad, người đứng đầu NOI. Anh được cử đến các thành phố và rao giảng về đạo Hồi, thành lập những thánh đường mới và thuyết phục hàng nghìn người theo Hồi giáo. Hai năm sau, Malcolm X trở thành mục sư của Thánh đường số 7 ở Harlem, New York.

Sau mối bất hòa với Elijah Muhammad và NOI, Malcolm X hiểu rằng mình đang trong tình thế nguy hiểm. Anh đã thành lập tổ chức nhà thờ Hồi giáo hợp nhất (MMI) và tuyên bố cho rằng lãnh đạo của NOI có thể sẽ giết anh: “Họ không thể để tôi sống được… Tôi biết nơi các thi thể bị chôn giấu. Và nếu họ gây sức ép, tôi sẽ cho khai quật một vài chỗ”.

Malcolm X sau đó thành lập tổ chức thống nhất người Mỹ gốc Phi (OAAU) và bắt đầu cuộc đấu tranh chống lại hệ thống chủ nghĩa tư bản. Anh dự định xây dựng một đảng dân tộc của người da đen cùng với hành trình khắp châu Âu, Trung Đông, Cộng hòa Ảrập thống nhất và châu Phi, những nơi anh muốn bóc trần sự áp bức đối với người Mỹ gốc Phi để thế giới hay biết thông qua phong trào dân tộc Phi thống nhất.

Vào tháng 4/1964, Malcolm X hành hương đến thánh địa Mecca và điều này đã dẫn đến sự chuyển biến thứ hai trong suy nghĩ của anh. Malcolm X gặp gỡ những người có cùng chí hướng đến từ nhiều quốc gia và nhiều chủng tộc, da đen, da nâu, da trắng và tất cả những người con của thánh Allah (theo đạo Hồi). Sự kiện này đã khiến anh chợt nhận ra rằng, ủng hộ sự hợp tác về chủng tộc và tôn giáo sẽ giúp giải quyết vấn đề phân biệt chủng tộc ở Mỹ, xa hơn sẽ dẫn tới một thế giới hòa bình. Ý tưởng và giấc mơ chuyển biến của Malcolm X đã thu được kết quả và sẵn sàng để thực hiện ở cả quy mô quốc gia và quốc tế. Một lần nữa, Malcolm X đổi tên, lần này là El-Hajj Malik El-Shabazz. Và một lần nữa, anh thấy mình đi ngược lại với chế độ. Tuy nhiên, lần này anh sẽ không đơn độc trong cuộc đấu tranh vì bình đẳng và công lý.

Giống như nhiều người da đen khác, Malcolm X lớn lên ở xã hội Mỹ thời kỳ xã hội Mỹ bị phân hóa sâu sắc bởi hiện tượng phân biệt chủng tộc. Thời đó, nhiều người Mỹ không thích những thay đổi đang diễn ra trong những năm 1920 này, đặc biệt là làn sóng nhập cư nhiều sắc tộc ồ ạt vào Mỹ.

Những người nhập cư này cạnh tranh việc làm, lương lậu với người da trắng ở Mỹ trong khi người da trắng tìm cách kháng cự lại cái mà họ coi là sự đồng hóa này. Từ tâm lý đó đã làm xuất hiện tư tưởng phân biệt với người nhập cư da màu.

Một số muốn thanh lọc nước Mỹ và đòi ngăn người nhập cư da màu vào Mỹ bằng luật. Phản lại, nhiều phong trào đòi dân quyền rầm rộ đã nổ ra, trong đó hàng triệu người da màu giận dữ đòi thay đổi. Để đập tan sự phân biệt chủng tộc, thanh niên da màu đã chiếm lĩnh các quán bar, tổ chức phong trào Freedom Rides buộc hệ thống giao thông công cộng phải chấm dứt tình trạng phân biệt người da đen, da trắng.

.

Cái chết của Malcolm X

Không lâu sau, những hành động của Malcolm X đã vấp phải sự phản ứng và chỉ trích từ nhiều phía. Các thành viên của NOI giận dữ với ý nghĩ cho rằng anh đang cố gắng để thay thế Elijah Muhammad.

Các cơ quan của chính phủ lo ngại sự liên quan của Malcolm X với NOI trong các vấn đề quốc tế, trong khi các quan chức thực thi pháp luật coi Malcolm X và những hành động của anh là cực đoan, phạm tội và gây hại cho xã hội.

Sáng sớm ngày 14/2/1965, Malcolm X và gia đình đang ngon giấc trong ngôi nhà ở Elmhurst, New York thì bất ngờ bị đánh thức bởi tiếng kính vỡ và những vụ nổ. Nhiều chai xăng đã được ném qua cửa sổ phòng khách và ngôi nhà bị chìm trong biển lửa. Malcolm X vội vã đưa vợ con thoát ra ngoài. Khi đã ở vị trí an toàn và trong tiết trời lạnh giá, họ buồn bã ngắm nhìn ngôi nhà đang bốc cháy. Malcolm X nghi ngờ NOI là kẻ chủ mưu muốn giết hại gia đình mình khi khai báo với nhà chức trách.

Chiều hôm sau, hơn 400 tín đồ Hồi giáo đã tụ tập tại phòng khiêu vũ Audubon ở thành phố New York, háo hức chờ đợi sự xuất hiện của diễn giả khách mời, giám mục Malcolm X. Bên trong phòng khiêu vũ không thấy có sắc phục của cảnh sát, nhưng có hai nhân viên cảnh sát đứng chốt ở bên ngoài lối vào. Điều này là dễ hiểu, bởi vì một vụ ám sát nhằm vào Malcolm X hoàn toàn có thể xảy ra. Hàng chục cảnh sát có mặt ở phía bên kia con đường, được cho là theo yêu cầu của Malcolm X vì anh e ngại sự xuất hiện của cảnh sát trước phòng khiêu vũ sẽ tạo ra tâm lý bất an cho khán giả. Vợ của Malcolm X, Betty Shabazz, sau đó đã phủ nhận việc chồng của cô đưa ra đề nghị như vậy. Malcolm X luôn lo sợ bị ám sát và chắc chắn sẽ không từ chối sự bảo vệ.

Bên trong phòng khiêu vũ Audubon, một vài nhân viên bảo vệ của NOI mặc đồ đen được bố trí đứng gần sân khấu và hướng về phía sau của căn phòng. Tính chuyên nghiệp của những vệ sĩ này là không phải bàn cãi, họ giám sát căn phòng và lặng lẽ theo dõi vị trí ngồi của những người đến muộn.

Malcolm X, người vợ đang mang thai và bốn người con của họ ngồi tại một phòng chờ. Trong trạng thái căng thẳng và lo lắng, Malcolm X đã yêu cầu hai vệ sĩ đưa gia đình của anh tới hàng ghế gần phía trước sân khấu. Dường như bị căng thẳng và khá mệt mỏi, Malcolm X đã nói với các phụ tá rằng anh có nhiều do dự về bài phát biểu. Họ cố gắng trấn an Malcolm X nhưng không thành công. Sự bồn chồn của Malcolm X phản ánh rõ trên nét mặt đầy căng thẳng và đôi mắt lo âu khi đảo mắt quanh căn phòng. Malcolm X lắng nghe người đồng môn Benjamin Goodman phát biểu khai mạc và chờ đợi yên lặng trong hậu trường.

Khoảng 3 giờ 08 phút chiều, người đồng môn Benjamin kết thúc bài phát biểu và giới thiệu Malcolm X. Anh bước ra sân khấu với sự tung hô kéo dài. Malcolm X tiến tới bục gỗ và nhìn xuống khán giả. Khi tiếng vỗ tay tạm lắng, anh chào khán giả và mỉm cười với họ. Ngay khi Malcolm X bắt đầu phát biểu, một sự huyên náo xảy ra gần phía sau của căn phòng khiêu vũ. Hai người đàn ông đang nổi xung và ném những chiếc ghế gấp bằng gỗ xuống sàn trong khi một người hét lên: “Bỏ tay ra khỏi túi quần của tao!”. Khi Malcolm X đề nghị mọi người bình tĩnh thì bất ngờ một tiếng nổ lớn phát ra ở phía sau căn phòng với rất nhiều khói.

Tình huống này đã khiến vệ sĩ và trợ tá của Malcolm X mất tập trung, và đây chính là cơ hội tốt cho những tay súng có thể thực hiện kế hoạch của chúng. Một gã rời khỏi hàng ghế đầu và rút trong áo khoác ra một khẩu súng săn hai nòng loại ngắn và bắn hai phát vào Malcolm X. Cả hai viên đạn đều xuyên qua bục phát biểu và trúng vào ngực của Malcolm X. Trong lúc Malcolm X ngã ra phía sau và ôm ngực thì hai tên khác nhảy lên sân khấu và tiếp tục nhả đạn vào anh trước khi quay lưng chạy khỏi tòa nhà. Trong lúc bỏ chạy, chúng vẫn tiếp tục xả súng. Một vài môn đệ vội vã nhảy lên sân khấu để cứu giúp Malcolm X. Toàn bộ căn phòng khiêu vũ trở lên hỗn loạn. Đa số trong đám đông cố gắng chạy khỏi căn phòng đầy khói và tránh xa vụ tấn công khủng khiếp, trong khi một số người khác truy đuổi bọn tội phạm.

Betty Shabazz lấy thân mình che chở cho những đứa con bên dưới một băng ghế. Ngay khi hết tiếng súng, chị vội vã chạy về phía chồng đang nằm bất động và hét lên: “Chúng giết chồng tôi rồi!”.

Một trong những kẻ ám sát đã bỏ trốn thông qua cửa sổ phòng tắm, trong khi hai tên khác chạy theo hướng cầu thang. Chúng bị đám đông đang sợ hãi và tức giận ném theo ghế hoặc bất cứ vật dụng gì họ có thể tìm thấy. Một nghi can 22 tuổi, Talmadge Hayer (cũng được biết đến là Thomas Hagan) đã bị vệ sĩ của Malcolm bắn vào chân và không thể thoát khỏi cơn thịnh nộ của đám đông.

Hayer bị đấm đá túi bụi trước khi hai cảnh sát mặc quân phục có mặt và cứu hắn ta khỏi cái chết cận kề. Một đồng phạm của hắn đã cố gắng trốn thoát sau khi bị một cảnh sát chìm có tên Gene Roberts, thành viên của BOSS (cơ quan bảo vệ công dân và tài sản liên bang) đánh gục. Roberts đã lớn lên cùng với Malcolm X và được Malcolm X cũng như môn đệ của anh gọi là người anh em Gene. Roberts sau đó vội vã chạy tới sân khấu và nỗ lực cứu giúp Malcolm X đang chảy rất nhiều máu. Malcolm X nhanh chóng được đưa đến bệnh viện, tại đây các bác sĩ đã cố gắng giữ mạng sống cho anh nhưng không thành công.

Âm mưu, Lý thuyết và Thực tế

Nhiều thập kỷ trôi qua kể từ buổi chiều tháng 2 định mệnh năm 1965 và câu chuyện xung quanh cái chết của Malcolm X vẫn là điều bí ẩn.

Tác phẩm “The Smoking Gun: The Malcolm X Files” tiết lộ, một báo cáo của FBI vào ngày 22/2/1965 đã tuyên bố Malcolm X bị 10 vết thương trên ngực, đùi và mắt cá chân. Biên bản khám nghiệm tử thi này đã chỉ ra một viên đạn cỡ 9mm, một viên đạn cỡ 45mm và một số viên đạn nhỏ đã găm vào cơ thể của anh. Cả hai phát đạn bắn ra từ khẩu súng săn đã trúng vào tim và động mạnh chủ của Malcolm X.

Cảnh sát New York và báo chí địa phương đã đưa ra bản tin đầu tiên, cho rằng hai nghi phạm đã bị bắt giữ và đưa tới đồn cảnh sát. Tuy nhiên, sau đó bản tin này biến mất và cảnh sát đã phủ nhận kịch liệt về sự tồn tại của nó. Đồng thời, họ khẳng định rằng chỉ có Talmadge Hayer bị bắt.

Vì lý do nào đó, Gene Roberts đã chìm dần trong toàn bộ vụ án, tuy nhiên một vài nhà phân tích nghi ngờ rằng anh này chính là người thứ hai đã bị bắt nhưng đã được thả ngay sau đó để bảo vệ vỏ bọc là đặc vụ bí mật của BOSS. Câu hỏi Gene Roberts là ai không bao giờ được nói đến.

BOSS là một cơ quan bí mật và ngay cả cảnh sát cũng không có nhiều thông tin về tổ chức này. Hồ sơ nhân sự của BOSS cũng được giữ bí mật. Vậy Gene Roberts liệu có liên quan đến vụ án và Roberts có phải là tên thật của anh ta hay không? Khẩu Luger không tìm thấy thì như thế nào? Ai đã sử dụng nó? Tại sao có nhiều bí ẩn như vậy?

Trong phiên tòa, Hayer thú nhận đã bắn Malcolm X, tuy nhiên hắn khai rằng Butler và Johnson không có mặt tại vụ ám sát và cũng không liên quan tới vụ nổ súng. Cả hai người này đều có bằng chứng ngoại phạm, vì vậy công tố viên không xem xét kỹ lưỡng về họ.

Thông tin đầu tiên của cảnh sát cho rằng có 5 kẻ tình nghi tham gia vào vụ ám sát. Nhưng không hiểu vì lý do gì mà báo cáo này biến mất khỏi hồ sơ lưu trữ. Nhiều người vẫn tin rằng Talmadge Hayer cùng bốn tên khác đã tham gia tích cực trong vụ ám sát Malcolm X. Cho đến nay, bốn kẻ tình nghi này vẫn chưa xác định được danh tính.

Karl Evanzz, một phóng viên của tờ Washington Post đã nghiên cứu hơn 300.000 trang tài liệu của FBI và CIA để viết cuốn sách “The Judas Factor”. Trong lời giới thiệu, ông khẳng định rằng: “Sau khi phân tích những tài liệu này, tôi tin rằng Louis E. Lomax, một nhà báo người Mỹ gốc Phi siêng năng và có tình bạn với Malcolm X vào cuối những năm 1950, đã khám phá những bí ẩn xung quanh vụ ám sát Malcolm X”.

Lomax cho rằng âm mưu ám sát được dàn dựng bởi một người bạn cũ của Malcolm X có tên John Ali, một đặc vụ hoặc có thể là người cung cấp tin cho cơ quan tình báo. Trước đó, Malcolm X đã có lời chỉ trích Ali và cho rằng Ali phải chịu trách nhiệm cho việc Malcolm X bị hất cẳng khỏi NOI và cuối cùng Ali leo lên vị trí thư ký quốc gia của tổ chức này. Sau này, Lomax đã thiệt mạng trong một vụ tai nạn ô tô do xe bị mất phanh.

Đến nay người ta biết rằng, chính phủ và các cơ quan thực thi pháp luật đã đưa người thâm nhập vào OAAU, NOI và hầu hết các tổ chức đấu tranh vì dân quyền khác. Một vài trong số những đặc vụ hoặc người cung cấp tin đã giữ những vị trí cấp cao. Nhiệm vụ của họ không chỉ báo cáo tin tức về hoạt động, kế hoạch và thành viên của tổ chức mà còn gây chia rẽ, nghi ngờ và gieo rắc mối sợ hãi cho những người ủng hộ.

Trong cuốn sách của mình, Evanzz đã đề cập đến sự dính líu của chính phủ qua kế hoạch mang tên Cointelpro nhằm ngăn cản hoạt động của Malcolm X thông qua BOSS, NOI và các nhóm tội phạm có tổ chức. Mục tiêu của chương trình Cointelpro là ngăn chặn những nhà bất đồng chính kiến và các tổ chức chính trị cực đoan thông qua các phương tiện bí mật.

Nhiều người tin rằng Malcolm X và các nhân vật đấu tranh vì dân quyền khác là mục tiêu của chương trình Cointelpro. Mối lo lắng ngày càng tăng khi Malcolm X nhận được sự ủng hộ từ Martin Luther King để biến những cuộc đấu tranh của người Mỹ gốc Phi trở thành vấn đề quốc tế qua việc đệ trình một bản kiến nghị tới Hội nghị của Tòa án công lý quốc tế tại Hague. Trên thực tế, vụ ám sát Malcolm X diễn ra trước hội nghị này chỉ hai tuần.

Cũng có nhiều người tin rằng Malcolm X có lẽ đã bị một băng nhóm tội phạm có tổ chức sát hại do anh đã vận động thành công chiến dịch chống ma túy, rượu và tội ác ở Harlem. Tuy nhiên, nhà chức trách đã không điều tra về sự dính líu của những nhóm mafia mà đa phần trong số đó là những kẻ có quan hệ gần gũi với Malcolm X.

Sự nghi ngờ đổ dồn vào các tín đồ Hồi giáo, những người ghen tị với sự thành công đang lên của Malcolm X trong việc thuyết phục nhiều môn đệ của Elijah Muhammad gia nhập MMI do anh ta thành lập. Nhiều người Hồi giáo cho rằng Malcolm X đang thách thức thủ lĩnh của họ và bôi nhọ danh tiếng của Elijah Muhammad qua việc công khai tố giác ông ta ngoại tình.

Muhammad, người đã coi Malcolm X như con, đã cảm nhận thấy Malcolm X phản bội lại mình và NOI thông qua việc thay đổi mục tiêu thực sự của đức tin Hồi giáo và các giáo lý hòa bình của kinh Koran.

Cũng trong thời gian này, các cuộc gọi điện thoại và thư từ nặc danh đe dọa tính mạng của Malcolm X đã bắt đầu xuất hiện. Một số cuộc điện thoại được gọi đến nhà của anh hoặc tới báo chí địa phương và các hãng tin điện tử. NOI đã yêu cầu Malcolm giao trả nhà cửa và xe con thuộc sở hữu của họ.

Với những gì biết được về vụ ám sát Malcolm X, mục sư Martin Luther King, Jr. nhận xét rằng, một người sẽ phải chế ngự nỗi sợ hãi của cái chết nếu anh ta muốn làm bất cứ điều gì mang tính xây dựng cho cuộc sống và đứng lên chống lại cái ác. Chúng ta có thể sẽ không bao giờ biết tất cả sự thật về những kẻ đứng sau vụ ám sát Malcolm X, nhưng chúng ta biết được rằng những kẻ ám sát không muốn cho anh cơ hội để có thể hành động theo niềm tin mạnh mẽ mới được hình thành.

Ngày nay, người đàn ông này và tên của anh, Malcolm X, đã được biết đến ở Mỹ và trên thế giới. Anh là một người đấu tranh cho tự do nổi tiếng với tầm nhìn sâu rộng và ý chí đứng lên đấu tranh mạnh mẽ. Để công nhận và tôn vinh cho những đóng góp của Malcolm X trong cuộc đấu tranh vì nhân quyền, tên tuổi và hình ảnh của anh đã được in trên những con tem thư còn lưu hành ngày nay.

Theo BÁO TIN TỨC

Tags: , , ,