⠀
Các công chúa nhà Nguyễn được gả chồng như thế nào?
Chú thích
(1)– Tác giả Impératrice, Bà Shan Sa kể lại câu chuyện một thiếu nữ, nhân vật chính tự xưng tôi vốn là con nhà quyền quý được tuyển vào làm cung phi. Cô đã kết bạn hay bị dụ dỗ bởi các Hoàng phi đàn chị, hoặc lớn tuổi hơn theo cái liên hệ chị-em, với những mối tình vụng trộm xôi bỏng giữa những người phụ nữ trẻ cùng tam trạng, cùng hoàn cảnh éo le, cùng ham muốn tình dục. Những chuyện đó đã xảy ra giữa họ như chuyện vợ chồng của những người đồng tình luyến ai bây giờ. Rồi những chuyện ám hại, trả thù, âm mưu dành dật ngôi thứ bằng cách bỏ thuốc độc giết trẻ thơ vì sợ đứa bé sau này được nối ngôi. Bên cạnh đó là những tranh chấp giữa Hoàng hậu và hoàng phi và mối tình vụng trộm của cô với thái tử. Đây là chuyện lọan luân rồi. Khi vua cha băng hà. Số phận 10 ngàn cung phi đó bỗng chốc thay đổi. Họ mất chỗ tựa không biết đi về đâu. Người về quê, người kiếm tìm chỗ nương tựa bào đó theo những toan tính sắp xếp của mỗi người. Có người quyết định cắt tóc đi tu. Phần cô, tác giả câu chuyện đa choịn con đường cắt tóc, nương tựa cửa chùa cho hết những chuỗi ngày còn lại, ba năm sau, nhớ lại người tình cũ thái tử năm xưa lên thế vị ngôi cha đã lên chùa đưa cô về lại làm Hoàng phi… Câu chuyện khá nhiều tình tiết, xôi bỏng, hấp dẫn trong chốn nội cung. Chuyện lọan luân, con lấy vợ của cha nay đã được ông vua con hợp thức hóa, bất chấp lời dị nghị bên ngoài.
(2)– Vợ của Hoàng tử Cảnh, con trai trưởng Gia Long lấy Tống thị Quyên, có hai con là Mỹ đường và Mỹ Thùy. Năm Minh Mạng thứ 5 ( 1824 ), Mỹ Đường bị tố cáo là tư dâm với mẹ là họ Tống.( Hoàng tử Cảnh, chết trẻ, năm 22 tuổi. ). Tống Thị phải tội dìm xuống nước cho chết. Còn Mỹ Đường bị giáng xuống làm thứ dân.
(3)– Số công chúa, hoàng tử này được gọi chung là Hoàng Tử Nữ, tức là con trai hay con gái vua. Người ta có thói quen gọi con gái vua là công Chúa. Cũng đúng, nhưng không hẵn là vậy. Lúc trẻ, còn xử nữ, thường gọi là Hoàng Nữ, khi có chồng mới gọi là công chúa và khi đã về già thì gọi là Chúa thôi.
(4)– Thuở trước, con trai con gái vua cũng như Hoàng thân đến quan lại, lương bổng tiền bạc đều tùy tiện, không có quy định rõ rệt. Mãi đến Gia Long năm thứ 15 ( 1816 ) mới có chỉ rằng : Hoàng thái tử từ đấy về sau lương mỗi năm 5000 quan, gạo 3000 phương.
(5)– Xem lại các công chúa đời Hi Tông, Thần tông,Thái tông, Anh Tông, Hiển tông, Túc tông, Thế tông và Duệ tông, người viết thấy các Hoàng nữ tất cả không trừ đều lấy cai đội, trấn biên. Nghĩa là các chức quan võ trong triều đình. Chẳng hạn Hoàng nữ NgọcTào, con gái Thái Tông Hoàng đế lấy Trưởng cơ Tráng., một người nữa , không nhớ tên, lấy Chưởng cơ Dức. Hoàng nữ Ngọc Nhiễm, con gái Anh Tông Hoàng đế lấy Chưởng doanh Trương Phúc Phan. Dến con gái Hi Tông Hoàng đế đến 146 người vừa trai, vừa gái cũng vậy. Hoàng Nữ Ngọc sáng, con gái Hiển Tông cũng lấy cai cơ Tống văn Xuân, sau đó phò mã mới được thăng chức Chưởng Vệ.. Hoàng nữ Ngọc Phượng thì lấy Chưởng doanh Nguyễn cửu Thế.. Hoàng nữ Ngọc Nhật thì cũng lấy cai cơ Nguyễn cửu Duyệt. Một Hoàng nữ khác không nhớ tên lấy Chưởng cơ Chân. Hoàng Nữ NgọcThường, con gái Thái Tông Hoàng đế lấy cai đội Nguyễn Phúc Mạo. Hoàng nữ Ngọc San lấy Chưởng doanh Tống phúc Dĩnh. Hoàng nữ Ngọc Doãn lấy Chưởng doanh Nguyễn cửu Pháp. Hoàng nữ Ngọc Biện, lấy cai đội Trương phúc Tiến. Hoàng nữ Ngọc Uyển, lấy cai cơ Nguyễn cửu Chính. Hoàng nữ Ngọc Tuyên, con gái Thế Tông Hoàng đế lấy lấy Chưởng daonh Nguyễn cửu Thống. Hoàng nữ Ngọc Nguyện, lấy Chưởng cơ Trương phúc Thắng. Hoàng nữ NgọcThành, lấy chưởng doanh Nguyễn cửu Quán. Hoàng nữ Ngọc ái, lấy chưởng cơ Nguyễn cửu Sách. Hoàng nữ Ngọc Nguyệt, lấy cai đội Trương phúc Dạo. Hoàng nữ Ngọc Quận, lấy chưởng doanh Tống phúc Khuông. Hoàng nữ Ngọc Dạo, lấy cai cơ Trương phúc Nhạc. Hoàng nữ Ngọc Xuyến lấy cái cơ Nguyễn cử Tú. Hai Hoàng nư õkhác, không nhớ tên , lấy cai cơ Chiểu và Tín.. ( trích Đại Nam liệt truyện, tập 1, từ trang 72 đến 81 ).
(6)– Vợ của Hoàng tử Cảnh, con trai trưởng Gia Long lấy Tống thị Quyên, có hai con là Mỹ đường và Mỹ đán. Năm Minh Mạng thứ 5 ( 1824 ), Mỹ đường bị tố cáo là tư dâm với mẹ là họ Tống.( Hoàng tử Cảnh, chết trẻ, năm 22 tuổi. ). Tống Thị phải tội dìm xuống nước cho chết. Còn Mỹ Đường Vợ của Hoàng tử Cảnh, con trai trưởng Gia Long lấy Tống thị Quyên, có hai con là Mỹ đường và Mỹ đán. Năm Minh Mạng thứ 5 ( 1824 ), Mỹ đường bị tố cáo là tư dâm với mẹ là họ Tống.( Hoàng tử Cảnh, chết trẻ, năm 22 tuổi. ). Tống Thị phải tội dìm xuống nước cho chết. Còn Mỹ bị giáng xuống làm thứ dân
(7)– Lễ nạp thái có ý nghĩa báo cho nhà cô dâu biết là đã chọn họ làm dâu nhà mình.
Lễ nạp trưng như dấu chỉ cuộc hôn nhân đã nhất định là như thế , không thể thay đổi được nữa.
Lê điện nhạn, biểu hiệu của sự trung thành, hạnh phúc lứa đôi và sinh con đẻ cái đầy nhà.
(8)– Việc phân định con gái của Hoàng Hậu, con gái của vua có thể được giải thích như sau. Tất cả đều là con gái của vua. Nhưng con gái do Hoàng Hậu sinh ra để phân biệt với con gái củaDụ vua là do các Hoàng phi sinh ra. Vì thế, con gái Hoàng hậu chính thức được hưởng 5 vạn quan. Con gái các Hoàng phi chỉ được 2 vạn quan
Tags: Nhà Nguyễn, Hôn nhân