Khu vực học – một số điều cần biết

Các nghiên cứu khu vực có thể được coi là có nguồn gốc từ sự mở rộng thuộc địa của các cường quốc châu Âu vào thế kỷ 18 và các nỗ lực học tập đi kèm để hiểu rõ hơn về ngôn ngữ, văn hóa và các tổ chức xã hội của các dân tộc thuộc địa.

Nguồn: https://www.britannica.com/topic/area-studies. Nguyễn Thị Phương Thảo dịch

Nghiên cứu khu vực học (Area studies) là ngành nghiên cứu xã hội đa ngành; tập trung nghiên cứu một khu vực địa lý cụ thể. Các nhà nghiên cứu thường nghiên cứu các vấn đề tại các khu vực địa lý cụ thể hoặc các khu vực được xác định văn hóa. Các chương trình nghiên cứu khu vực thường dựa trên sự liên kết các ngành như khoa học chính trị, lịch sử, xã hội học, dân tộc học, địa lý, ngôn ngữ học, văn học và nghiên cứu văn hóa.

Ngày nay, các nghiên cứu khu vực có thể được coi là có nguồn gốc từ sự mở rộng thuộc địa của các cường quốc châu Âu vào thế kỷ 18 và các nỗ lực học tập đi kèm để hiểu rõ hơn về ngôn ngữ, văn hóa và các tổ chức xã hội của các dân tộc thuộc địa. Đồng thời, nghiên cứu về các nền văn minh cổ đại, giải mã các dân tộc, hệ thống phân cấp xã hội hoặc ngôn ngữ là một phần của quá trình mở rộng của khoa học phương Tây trên toàn cầu. Trong khi các thủ đô châu Âu giữa thế kỷ 18 bắt đầu trưng bày các kho báu và nghệ thuật của các nền văn minh ở các xứ kỳ lạ cùng với các nền văn minh cổ đại trong các bảo tàng công cộng, dẫn đến thế kỷ 19 các trường đại học châu Âu lập nên các khoa nghiên cứu về khu vực học. Tại Hoa Kỳ, các trung tâm liên ngành về nghiên cứu khu vực lần đầu tiên xuất hiện sau Thế chiến I và họ đã nhận được sự thúc đẩy mạnh mẽ sau Thế chiến II, tương ứng với sự trỗi dậy của Hoa Kỳ như một cường quốc toàn cầu. Hiểu rõ hơn về các xã hội ở Châu Á, Châu Phi, Trung Đông và Châu Mỹ Latinh được coi là cấp bách trong bối cảnh cuộc cạnh tranh trong Chiến tranh Lạnh giữa các siêu cường cạnh tranh tìm kiếm khách hàng và người ủng hộ địa phương, đặc biệt là ở các nước đang phát triển.

Công trình của nhà địa lý người Đức Alexander von Humboldt trong thế kỷ 19 là tiền thân của các nghiên cứu khu vực. Ở giai đoạn sau, một loạt các nghiên cứu khu vực quan trọng đã xuất hiện rằng công khai lên án việc thuộc địa. Các nhà nghiên cứu kêu gọi sự tôn trọng đối với các nền văn hóa khác, thách thức tính phổ quát được cho là của thế giới quan phương Tây và chủ nghĩa Âu châu vốn có trong các lý thuyết khẳng định giá trị chung và ủng hộ việc học hỏi lẫn nhau thay vì đơn phương sao chép mô hình chính trị xã hội phương Tây.

Trong thế kỷ 21, một thế giới phẳng được đề cập đã tạo nên thách thức cho ngành nghiên cứu khu vực học. Chẳng hạn, có thích hợp không khi nghiên cứu về châu Phi thường xuyên hơn là không đối phó riêng với châu Phi phía nam Sahara? Hay là Bắc Phi là một phần của cả nghiên cứu châu Phi và Ả Rập? Sự lựa chọn nào giữa thế giới Ả Rập Hồi giáo và thế giới Hồi giáo Hồi giáo nhấn mạnh về sắc tộc hay sự nhấn mạnh vào tôn giáo đối với sự hiểu biết về khu vực? Liệu nó có ý nghĩa để nhóm các nghiên cứu Đông Nam Á, Trung Á và Nam Á cùng với nhãn hiệu của các nghiên cứu châu Á? Các cuộc tranh luận về trí tuệ về những vấn đề như vậy rất nhiều, nhưng sự kiên trì của các phân loại hiện có là một dấu hiệu cho thấy họ tiếp tục cung cấp một cơ sở cho việc sản xuất ý nghĩa.

Vì vậy, đối tượng nghiên cứu phải được xác định lại tại các xã hội ngoài phương Tây là cần thiết. Các nghiên cứu hậu thuộc địa xuất hiện từ dòng tư tưởng đó như một mô hình nghiên cứu cạnh tranh chỉ trích mạnh mẽ các phương pháp học thuật chính thống của phương Tây là một phần của hệ thống thống trị quốc tế liên tục với quá khứ thuộc địa. Mặc dù mạnh nhất trong lý thuyết văn học và nghiên cứu văn hóa, phương pháp tiếp cận chủ nghĩa hậu thuộc địa cũng liên quan đến khoa học xã hội và chính trị.

Theo KXHNV.DUYTAN.EDU.VN

 

Tags: ,